Zasady etyczne obowiązujące w czasopiśmie
Zasady etyczne obowiązujące w czasopiśmie
Czasopismo stawia sobie za cel przestrzeganie zasad sformułowanych przez Committee on Publication Ethics (COPE), dotyczących wszystkich zadań i obowiązków redaktorów, recenzentów, autorów oraz czytelników – zob.: COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors, https://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_journal_editors_Mar11.pdf [dostęp: 16.02.2022].
W wypadkach nieuwzględnionych wprost w zasadach etycznych czasopisma Redakcja stosuje odpowiednie schematy postępowania przygotowane przez COPE. W wersji polskiej można zapoznać się z nimi na stronie https://publicationethics.org/resources/flowcharts/polish-all-flowcharts [doi: https://doi.org/10.24318/cope.2019.2.36, dostęp 16.02.2022].
Zadania i obowiązki autorów
Autorstwo
Uznanie autorstwa powinno być oparte wyłącznie na faktycznym wkładzie w tworzeniu przesłanego tekstu, tzn. udziału w: 1) planowaniu badań, pozyskiwaniu danych i analizie lub interpretacji danych, 2) opracowywaniu treści tekstu, wykonywaniu ważnych korekt, 3) ostatecznym zatwierdzeniu, 4) uzgodnieniu odpowiedzialności za wszystkie aspekty pracy.
Autor otrzymuje recenzje artykułu oraz korekty redakcyjne wykonane przez Redakcję.
Obowiązkiem autora jest udzielenie odpowiedzi na recenzje i korekty redakcyjne.
Celem recenzji i korekt redakcyjnych jest konstruktywna krytyka wszystkich aspektów zgłoszonego artykułu, która ma służyć poprawieniu jego formy edytorskiej i językowej, wzmocnieniu podstawy faktograficznej, pogłębieniu głoszonych tez czy formułowanych rozumowań. Autorzy zobowiązani są do jak najlepszego wykorzystania otrzymanych recenzji (patrz zakładka „Procedura recenzyjna”) i korekt redakcyjnych.
Współautorstwo i deklaracja współautorów
W wypadku autorów grupowych artykułu należy wymienić poszczególne przyczynki (zarówno opisowo, jak i procentowo) każdego autora.
Autorzy mogą na przykład sformułować następującą deklarację o wkładzie poszczególnych autorów w badaniach:
„Deklaracja dotycząca wkładu poszczególnych autorów w badaniach: a) planowanie badań: pierwszy autor (100%); b) pozyskiwanie danych i analiza lub interpretacja danych: drugi autor (100%); c) napisanie tekstu, wprowadzanie poprawek i ostateczne zatwierdzenie: pierwszy autor i drugi autor (100%).”
Zmiana autorstwa lub kolejności autorów po przesłaniu tekstu
Każda zmiana autorstwa lub kolejności autorów nieopublikowanego artykułu wymaga: a) podania przez autora-korespondenta jasnego uzasadnienia takiej zmiany i b) zgody wszystkich autorów na taką zmianę przesłaną indywidualnie pocztą elektroniczną do redaktora naczelnego.
Jeśli zmiana autorstwa lub kolejności autorów dotyczy opublikowanego artykułu, na łamach czasopisma zostanie opublikowana odpowiednia informacja.
Przyczynki i podziękowania
Przyczynki osób, które spełniają co najwyżej dwa z kryteriów autorstwa wymienionych powyżej, powinny być wymienione w podziękowaniach, ale ich nazwiska wolno podać tylko wtedy, gdy wyrażą oni na to zgodę.
Źródła finansowania artykułu
Autorzy artykułu powinni poinformować czytelników: a) kto finansował bądź współfinansował badania i b) czy darczyńcy odegrali jakąkolwiek rolę w badaniach i opublikowaniu artykułu. W wypadku badań realizowanych w ramach grantów badawczych, należy podać nazwę programu, finansującego badania, nazwę i identyfikator oraz daty realizacji projektu/grantu, nazwę beneficjenta. Należy podać tryb dostępu do danych badawczych (adres internetowy bazy danych badawczych bądź miejsce przechowywania dokumentacji badawczej tradycyjnej).
Zadania i obowiązki redaktorów
Systematyczne podnoszenia standardów czasopisma
Redakcja dokłada wszelkich starań w celu podnoszenia standardów czasopisma we współdziałaniu z członkami Rady Naukowej czasopisma, autorami, recenzentami, czytelnikami i wyspecjalizowanymi organizacjami bądź wydawnictwami naukowymi (w tym Committee on Publication Ethics (COPE), Elsevier, Ithenticate. Professional Plagiarism Prevention, etc.)
Ścisła poufność, obiektywna bezstronność i wnikliwość oraz życzliwość
Redaktorzy są zobowiązani do traktowania zgłoszonych artykułów z zachowaniem ścisłej poufności oraz z obiektywną bezstronnością i wnikliwością.
W szczególności redaktorzy bez pisemnej zgody autorów nie mogą wykorzystywać we własnych badaniach informacji zawartych w zgłoszonych (i jeszcze nieopublikowanych) artykułach.
Niedozwolony konflikt interesów
Niedozwolony konflikt interesów między redaktorem, a autorem lub recenzentem jest zabroniony (patrz poniżej „Dodatkowe informacje o etyce wydawniczej”).
Ostateczna akceptacja lub odrzucenie zgłoszonych artykułów
O ostatecznej akceptacji lub odrzuceniu zgłoszonych artykułów decyduje redaktor naczelny, mając na względzie opinie redaktorów i recenzentów (patrz zakładka „Procedura recenzyjna”).
Przeciwdziałanie „autorstwu widmowemu”, „autorstwu gościnnemu” bądź „autorstwu honorowemu”, fałszowaniu danych, zmyślaniu danych, nieprawidłowościom cytowań: plagiatom, autoplagiatom oraz „efektowi św. Mateusza” i „efektowi Matyldy”.
Redakcja zdecydowanie będzie przeciwstawiać się wszelkim przejawom autorstwa widmowego (ang. „ghostwriting”) i autorstwa gościnnego albo honorowego (ang. „guest authorship” lub „honorary authorship”), fałszowaniu danych i zmyślaniu danych oraz zatajaniu prawdziwych źródeł, z jakich czerpało się podczas przygotowywania swoich tekstów, naruszają one bowiem elementarne zasady etyki wydawniczej (patrz poniżej „Dodatkowe informacje o etyce wydawniczej”).
W wypadku wykrycia takiego niewłaściwego zachowania ze strony autora Redakcja czasopisma zażąda wyjaśnienia tego zachowania i następnie podejmie odpowiednie kroki; może to ostatecznie obejmować wycofanie danego artykułu i uniemożliwienie autorowi publikowania nowych artykułów w czasopiśmie.
Wycofanie tekstu
Redakcja może zdecydować się na wycofanie tekstu w razie zaistnienia: wyraźnych dowodów świadczących o braku wiarygodności wyników badań, fabrykowaniu danych, popełnienia niezamierzonych przez autorów błędów wpływających na wyniki badań i wnioski, opublikowania wyników badań w innym miejscu, plagiatu i naruszenia zasad etyki. Powiadomienie o wycofaniu tekstu powinno zawierać co najmniej informacje o autorze/autorach wraz z tytułem artykułu oraz powodach wycofania. Wycofany artykuł nie zostanie usunięty z opublikowanej wersji czasopisma, ale informacja o wycofaniu zostanie wyraźnie zaznaczona.
Zadania i obowiązki recenzentów
Recenzenci są zobowiązani do traktowania zgłoszonych artykułów z zachowaniem ścisłej poufności oraz z najwyższą obiektywną bezstronnością i wnikliwością.
W szczególności, bez pisemnej zgody autorów, nie mogą oni wykorzystywać we własnych badaniach informacji zawartych w zgłoszonych (i jeszcze nieopublikowanych) artykułach.
Recenzenci zobowiązani są przekazać recenzje w ustalonym terminie. Jeżeli z jakichś względów nie będą mogli dotrzymać terminu bądź podjąć się recenzji, powinni niezwłocznie poinformować o tym Redakcję.
Niedozwolony konflikt interesów
Niedozwolony konflikt interesów między recenzentem, a redaktorem lub autorem jest zabroniony (patrz poniżej "Dodatkowe informacje o etyce wydawniczej").
Przywileje czytelników
Otwarty, darmowy dostęp
„Archeion” jest czasopismem otwartego dostępu, w związku z tym czytelnicy mają otwarty, darmowy dostęp do wszystkich publikacji tego czasopisma.
Odnosi się to także do wszystkich artykułów opublikowanych od założenia czasopisma (1927), dostępnych na stronie internetowej Archiwów Państwowych: www.archiwa.gov.pl - w zakładce „Archeion” [link: https://archiwa.gov.pl/pl/578-archeion].
Dodatkowe informacje o etyce wydawniczej
„Autorstwo widmowe”, „autorstwo gościnne” bądź „autorstwo honorowe”, fałszowanie danych, zmyślanie danych, nieprawidłowości cytowań: plagiaty, autoplagiaty oraz „efekt św. Mateusza” i „efekt Matyldy”.
„Autorstwo widmowe” („ghostwriting”) oznacza sytuację, gdy osoba, choć wniosła istotny wkład w powstanie publikacji, to jej rola nie została ujawniona – nie jest ona wymieniona: a) ani wśród autorów publikacji, b) ani w podziękowaniach zamieszczonych w publikacji.
„Autorstwo gościnne” lub „autorstwo honorowe” (ang. „guest authorship” lub „honorary authorship”) oznacza sytuację, gdy osoba, która jest wymieniania jako autor lub współautor publikacji, choć jej faktyczny udział w powstaniu publikacji był znikomy lub w ogóle go nie było.
Przez plagiat należy rozumieć skopiowanie cudzego utworu lub jego części wraz z przypisaniem sobie prawa do jego autorstwa.
Przez autoplagiat należy rozumieć plagiat własnej publikacji, tzn. ponowną publikację wydanej już uprzednio pracy bądź jej części bez podania informacji o tym fakcie.
Przez fałszowanie danych należy rozumieć sytuację, gdy autor zmienia lub pomija wyniki badań w celu poparcia twierdzeń, hipotez, innych danych itp.
Przez zmyślanie danych należy rozumieć sytuację, w której autor konstruuje, wytwarza lub wymyśla zdarzenia, procesy, obserwacje lub opisy, które nie wydarzyły się w rzeczywistości.
Przez zatajanie faktycznych źródeł, z jakich czerpało się podczas przygotowywania swoich tekstów należy rozumieć:
- wszelkiego rodzaju plagiaty, w tym autoplagiaty;
- niecytowanie właściwych publikacji, a cytowanie w zamian publikacji autorów bardziej medialnych (zgodnie z „efektem św. Mateusza” lub „efektem Matyldy”).
Przez „konflikt interesów” rozumie się sytuację, gdy autor, recenzent albo redaktor (bądź też instytucja, w której taka osoba jest afiliowana) zaangażowany jest w ekonomiczne lub osobiste relacje, które mogą zakłócić jego osąd naukowy w okresie 2 lat od daty zgłoszenia artykułu do publikacji.
