Obraz wychowania w powieści Jamesa Joyce’a Portret artysty z czasów młodości. Część pierwsza: religijne podstawy wychowania
Abstrakt
W artykule został przedstawiony obraz wychowania, opisany przez Jamesa Joyce’a w powieści Portret artysty z czasów młodości i realizowany w szkołach jezuickich w Irlandii na przełomie XIX i XX wieku. Celem artykułu nie jest jednak odpowiedź na pytanie, czy Joyce wiernie odtworzył jezuicki system szkoły, lecz opis, jak w tym systemie funkcjonował przyszły poeta – Stefan Dedalus. Obdarzony wyjątkową wrażliwością chłopiec nie potrafił się odnaleźć w religijnym modelu szkoły, której podstawowym założeniem była grzeszność człowieka a celem – wieczne zbawienie po śmierci.
The Representation of Education in A Portrait of the Artist as a Young Man by James Joyce. Part One: Religious Education
The article discusses upbringing in Jesuit schools in Ireland at the turn of the XIXth and XXth centuries, as portrayed by James Joyce in his novel A Portrait of the Artist as a Young Man. However, the article does not attempt to answer the question whether Joyce accurately represented the Jesuit school model, but rather to discuss how a future poet – Stefan Dedalus – functioned within this system. As an exceptionally sensitive boy, he had trouble navigating a religious school which was founded upon the assumption of human wickedness and whose goal was eternal salvation after death.
PEŁNY TEKST:
PDF (Pl)References
Aubert R., Crunican P.E., Tracy Ellis J., Pike F.B., Bruls J., Hajjar J. (1985). Historia Kościoła, t. 5: 1848 do czasów współczesnych, tłum. T. Szafrański. IW Pax, Warszawa.
Bonawentura św. (1984). Pisma ascetyczno-mistyczne, tłum. C. Niezgoda, S. Kafel, K. Żuchowski. Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa.
Boyd E.F. (1960). James Joyce’s Hell-Fire Sermons. „Modern Language Notes”, nr 75 (7), s. 561‒571.
Centola S.R. (1985). „Th e White Peace of the Altar”: White Imagery in James Joyce’s “A Portrait of the Artist as a Young Man”. „South Atlantic Review”, nr 50 (4), s. 93‒106.
Descartes R. (2002). Medytacje o pierwszej fi lozofi i, tłum. J. Hartman. Aureus, Kraków.
Gilski M. (2002). Kult maryjny według św. Augustyna. „Salvatoris Mater”, nr 4 (4), s. 156‒171.
Graves R. (1974). Mity greckie, tłum. H. Krzeczkowski. PIW, Warszawa.
Grimal P. (1990). Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, tłum. M. Bronarska, B. Górska, A. Nikliborc, J. Sachse, O. Szarska, red. J. Łanowski. Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Howes M. (2004). Joyce, colonialism, and nationalism, w: D. Attridge (red.), The Cambridge Companion to James Joyce. Cambridge University Press, Cambridge, s. 254‒271.
Joyce J. (1972). Muzyka kameralna, tłum. M. Słomczyński. Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Joyce J. (1990). Muzyka kameralna, tłum. E. Tomaszewska. Wydawnictwo Miniatura, Kraków.
Joyce J. (1992). Portret artysty z czasów młodości, tłum. Z. Allan. Wydawnictwo Pomorze, Bydgoszcz.
Joyce J. (2004). Ulisses, tłum. M. Słomczyński. Wydawnictwo Znak, Kraków.
Joyce J. (2011). A Portrait of the Artist as a Young Man. Wilder Publications, Inc., Blacksburg.
Joyce J. (2012). Finneganów tren, tłum. K. Bartnicki. Korporacja Ha!art, Kraków.
Joyce J. (2017). Portret artysty w wieku młodzieńczym, tłum. J. Jarniewicz. Biuro Literackie, Stronie Śląskie.
Katechizm Kościoła Katolickiego (1992). Wydawnictwo Pallottinum, Poznań.
Kershner Jr. R.B. (1976). Time and Language in Joyce’s “Portrait of the Artist”. „ELH”, nr 43 (4), s. 604‒619; http://www.jstor.org/stable/2872740 (dostęp: 28.09.2017).
Krzyżanowski J. (2012). Henryk Sienkiewicz. Kalendarz życia i twórczości. Uzup. i oprac. M. Bokszczanin. PIW, Warszawa.
Kubiak Z. (1999). Mitologia Greków i Rzymian. Świat Książki, Warszawa.
Levenson M. (1985). Stephen’s Diary in Joyce’s Portrait ‒ Th e Shape of Life. „ELH”, nr 52 (4), s. 1017‒1035; http://www.jstor.org/stable/3039476 (dostęp: 28.09.2017).
Loyola I. (2016). Ćwiczenia duchowne, tłum. J. Ożóg. Wydawnictwo WAM, Kraków.
Nabokov V. (2005). Wykłady o literaturze, tłum. Z. Batko. Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA S.A., Warszawa.
Naganowski E. (1971). Telemach w labiryncie świata. O twórczości Jamesa Joyce’a. Czytelnik, Warszawa.
Ozorowski M. (2003). Maryja wzorem ucznia Chrystusowego. „Studia Teologiczne”, nr 21, s. 31‒39.
Pascual A.M. (2007). James Joyce, tłum. M. Mróz. Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA S.A., Warszawa.
Pismo Święte. Stary i Nowy Testament w przekładzie z języków oryginalnych (2005). Oprac. zespół pod redakcją M. Petera i M. Wolniewicza. Księgarnia św. Wojciecha, Poznań.
Riquelme J.P. (2004). „Stephen Hero” and “A Portrait of the Artist as a Young Man”: Transforming the nightmare of history, w: D. Attridge (red.), Th e Cambridge Companion to James Joyce. Cambridge University Press, Cambridge, s. 1‒27.
Spurr D. (2000). La comédie de l’intolérance chez Proust et Joyce. „Études littéraires”, nr 32 (1‒2), s. 263‒278.
Sureau F. (2012). Ignacy Loyola. Przebudzenie, tłum. S. Opiela. Wydawnictwo WAM, Kraków.
Syryjczyk J. (1986). Profanacja Eucharystii według karnego ustawodawstwa kanonicznego i polskiego prawa karnego. „Prawo Kanoniczne: Kwartalnik Prawno-Historyczny”, nr 29 (3‒4), s. 173‒208.
Teal L. (1995). Batlike Souls and Penile Temptresses: Gender Inversions in “A Portrait of the Artist as a Young Man”. „NOVEL: A Forum on Fiction”, nr 29 (1), s. 63‒78.
Todd O. (2009). Albert Camus. Biografi a, tłum. J. Kortas. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Tomasz z Akwinu św. (1975‒1986). Suma Teologiczna, tłum. P. Bełch. Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, London.
Valente J. (2004). Joyce and sexuality, w: D. Attridge (red.), Th e Cambridge Companion to James Joyce. Cambridge University Press, Cambridge, s. 213‒233.
Ziemiński I. (2012). Nieśmiertelność kosmiczna. Na marginesie powieści Tomasza Manna „Wyznania hochsztaplera Feliksa Krulla”, w: A. Grzegorczyk, A. Kaczmarek (red.), Wobec śmierci. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, s. 153‒173.
Ziemiński I. (2014a). Zła wola. Na marginesie opowiadania Lwa Tołstoja „Sonata Kreutzerowska”, w: A. Głąb (red.), Etyka i literatura. Antologia tekstów. Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 287‒306.
Ziemiński I. (2014b). Tajemnica śmierci: samobójstwo Anny Kareniny, w: J. Grzybowski, J. Sochoń (red.), „Poiesis” wobec Boga i śmierci. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa, s. 71‒102.
Ziemiński I. (2015). Kryzys idei wieczności. Na marginesie powieści Tomasza Manna „Buddenbrookowie”. „Filo-Sofi ja”, nr 15/I (31), s. 155‒187.
