Nowa humanistyka i język współczesnej pedagogiki. Interdyscyplinarne przesłania.

Artykuł jest próbą syntetycznego wprowadzenia w problematykę języka współczesnej pedagogiki w perspektywie interdyscyplinarnej z wykorzystaniem podstawowych kategorii nowej humanistyki. Przez wiele lat język funkcjonował w nauce jako narzędzie opisu rzeczywistości zgodnie z zasadami wypracowanymi przez Szkołę Lwowsko-Warszawską dotyczącymi postulatów precyzji i jednoznaczności. Zwrot językowy zmienił tą perspektywę i ponownie sproblematyzował język w wielu naukach szczegółowych w tym także w pedagogice. Wieloparadygmatyczny i humanistyczny zarazem wymiar wiedzy o edukacji wskazuje na konieczność analizy współczesnego języka pedagogiki w perspektywie interdyscyplinarnej i z uwzględnieniem aktualnych trendów rozwoju myśli humanistycznej reprezentowanych przez nową humanistykę. Jej transdyscyplinarny charakter i nowe orientacje na pograniczu dotychczas funkcjonujących dyscyplin naukowych wskazują na potrzebę badań w pedagogice nad nowym jej językiem dopuszczającym obok tradycyjnych zasad klarowności, precyzji i ścisłości także kategorie figuralności i metaforyki sytuowanych w perspektywie nurtów filozofii niedualistycznej i antyesencjalistycznej. Taki język odpowiada podstawowym atrybutom nowej humanistyki wyznaczanym przez kategorie innowacyjności i społecznej użyteczności. Odejście od neopozytywistycznych reguł ewaluacji języka sprzyja także niekorzystnym zjawiskom powstawania pseudo- i parajęzyków w pedagogice pozornie problematyzujących obszar badań wiedzy o edukacji.

New humanities and the language of contemporary educational studies. Interdisciplinary messages.

The article is an attempt to synthetic introduction to issues concerning language of contemporary Polish educational studies in the interdisciplinary perspective and with the use of categories of the New Humanities. For many years language has been perceived as a tool of description of reality according to rules provided by Lvov-Warsaw School (mainly the rule of precision and unambiguity). Linguistic turn changed this point of view and set the language as a scientific issue in many specific disciplines including educational studies. Multi-paradigmatic and humanistic as well dimension of knowledge of education indicates the necessity of analysis of contemporary educational studies’ language in the perspective of the newest trends including the New Humanities. Its trans-disciplinary character and new orientations situated on the frontier of the traditional scientific disciplines point out to the need to investigate the new language of educational studies, allowing, in addition to the traditional principles of clarity, precision and exactness also for the categories of figurativeness and metaphoricalness situated in the perspectives of streams of non-dualistic and anti-essentialistic philosophy. Such language corresponds to the basic attributes of the New Humanities, determined by the categories of innovativeness and social usefulness. Departing from the neo-positivist rules of language evaluation also favors the adverse phenomena of emergence of pseudo- and para-languages in educational science, apparently only setting issues in the domain of research on education.

Bachmann-Medick D. (2012). Cultural Turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze, tłum. K. Krzemień-Ojak. Ofi cyna Naukowa, Warszawa.

Bal M. (2012). Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych. Krótki przewodnik, tłum. M. Bucholc. Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.

Bieszczad B. (2013). Pedagogika i język. Perspektywa ponowoczesna. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Carnap R. (1950). Th e Logical Foundations of Probablity. University of Chicago Press, Chicago.

Cliff ord J. (1997). Routes. Travel and Translation in the Late Twentieth Century. Harvard University Press, Cambridge.

Hejnicka-Bezwińska T. (2008). Pedagogika ogólna. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.

Nowa humanistyka i język współczesnej pedagogiki. Interdyscyplinarne przesłania

Jadacki J. (2009). Dobra robota w fi lozofi i, w: R. Kleszcz (red.), Widnokrąg analityczny. Księga dedykowana Profesorowi Adamowi Nowaczykowi dla uczczenia jego dorobku naukowego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 29‒42.

Jaworska R., Leppert R. (red.) (1996). Wprowadzenie do pedagogiki. Wybór tekstów. Ofi cyna Wydawnicza Impuls, Kraków.

Kotarbiński T. (1959). Styl pracy Kazimierza Twardowskiego, „Ruch Filozofi czny”, t. 19, nr 1‒2.

Kowalewski J., Piasek W. (red.) (2010). Zwroty badawcze w humanistyce. Instytut Filozofi i Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn.

Kuhn T.S. (1985). Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych, tłum. S. Amsterdamski. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Kuhn T.S. (2001). Struktura rewolucji naukowych, tłum. J. Nowotniak, H. Ostromęcka. Wydawnictwo Fundacji Aletheia, Warszawa.

Krause A. (2011). Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej. Ofi cyna Wydawnicza Impuls, Kraków.

Kwaśnica R. (1987). Dwie racjonalności. Od fi lozofi i sensu ku pedagogice ogólnej. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu, Wrocław.

Milerski B., Śliwerski B. (1999). Pedagogika. Leksykon PWN. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Nycz R. (2017). Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki. Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.

Pawłowski T. (1978). Tworzenie pojęć i defi niowanie w naukach humanistycznych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Prechtl P. (2007). Wprowadzenie do fi lozofi i języka, tłum. J. Bremer. Wydawnictwo WAM, Kraków.

Rasiński L. (red.) (2009). Język, dyskurs, społeczeństwo. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Rutkowiak J. (1996). Wielość języków pedagogiki a problem jej tożsamości, w: T. Jaworska, R. Leppert (red.), Wprowadzenie do pedagogiki. Wybór tekstów. Ofi cyna Wydawnicza Impuls, Kraków.

Skarga B. (1989). Granice historyczności. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Witkowski L. (2007). Między pedagogiką, fi lozofi ą i kulturą. Studia, eseje, szkice. Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.

Wittgenstein L. (2000). Dociekania fi lozofi czne, tłum. B. Wolniewicz. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.