Rozprawa z polskim kanonem patriotycznym w Ale z naszymi umarłymi Jacka Dehnela

Celem artykułu jest przedstawienie sposobów funkcjonowania polskiego kanonu patriotycznego w powieści Jacka Dehnela Ale z naszymi umarłymi. W części pierwszej zaprezentowane zostają powiązania między forsowaniem jednej – kanonicznej, oficjalnej – wersji tożsamości narodowej a wzrostem postaw nacjonalistycznych we współczesnym społeczeństwie polskim zaprezentowanym w powieści. W drugiej omówione są strategie ujednoznaczniającego dopasowywania dziedzictwa romantycznego do potrzeb ideologii nacjonalistycznej. Trzecia część zawiera analizę niektórych wybrzmiewających w powieści konsekwencji bezkrytycznego podejścia do polskiego kanonu patriotycznego oraz interpretację zabiegów alegorycznych wykorzystanych przez Dehnela.

Confronting Polish Patriotic Canon in But With Our Dead Ones by Jacek Dehnel

The aim of the article is to present the ways, in which the Polish patriotic canon functions in Jacek Dehnel’s novel But With Our Dead Ones. In the first part, the author presents the connections between the enforcement of one – canonical, official – version of national identity and the upsurge of the nationalist attitudes in the modern Polish society depicted in the novel. In the second part, the author discusses the homogenizing strategies of adapting the Romantic legacy to the needs of nationalist ideology. The third part includes the analysis of the selected consequences of an uncritical approach to the Polish patriotic canon; and the interpretation of the allegoric tools used by Dehnel.

Bagłajewski A., Zamiast wstępu. Obecność romantyzmu [w:] tegoż, Obecność romantyzmu, Lublin 2015.

Błoński J., Biedni Polacy patrzą na getto, „Tygodnik Powszechny” 1987, nr 2.

Brzozowski S., Polskie Oberammergau [w:] tegoż, Legenda Młodej Polski. Studia o strukturze duszy kulturalnej, oprac. J. Bahr, współpr. S. Góraj, Kraków 2001; na podstawie wyd.: Lwów 1910, https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/legenda-mlodej-polski.html, dostęp: 5.09.2021.

Dehnel J., Ale z naszymi umarłymi, Kraków 2019.

Gombrowicz W., Dziennik 1953–1969, Kraków 2013.

Janion M., Zmierzch paradygmatu [w:] tejże, „Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś”, Warszawa 1996.

Kowalska-Leder J., Niewidoczni świadkowie Zagłady – biedni Polacy patrzą na Polaków, „Teksty Drugie” 2018, nr 3.

Leociak J., Młyny boże. Zapiski o Kościele i Zagładzie, Wołowiec 2018.

Mickiewicz A., Dziady. Część III, Kraków 1998.

Plata T., Pośmiertne życie romantyzmu, Warszawa 2017.

Romaniszyn-Ziomek L., Zapach upiora – „Ale z naszymi umarłymi” Jacka Dehnela, „Świat i Słowo” 2020, nr 35 (2).

Walas T., Zmierzch paradygmatu. I co dalej? [w:] tejże, Zrozumieć swój czas. Kultura polska po komunizmie. Rekonesans, Kraków 2003.

Żukowski T., Wielki retusz. Jak zapomnieliśmy, że Polacy zabijali Żydów, Warszawa 2018.

Żukowski T., Zbiorowa nieświadomość. Czesław Miłosz, „Narracje o Zagładzie” 2019, nr 5.