Środkowoeuropejska przestrzeń mitotwórcza. Przegląd nowych publikacji

W artykule poruszony zostaje problem Europy Środkowej jako obszaru mitotwórczego ze szczególnym uwzględnieniem najnowszej publikacji Michała Masłowskiego Mity i symbole polityczne Europy Środkowo-Wschodniej (2020). Wytwarzanie, interpretowanie oraz aktualizowanie mitów potwierdza tezę o ich nieusuwalnej obecności (pojęcie Leszka Kołakowskiego) zarówno w dyskursie narodowym, jak i szerszym, uniwersalistycznym. Masłowski omawia mity z uwzględnieniem chronologii oraz miejsca ich powstawania, zastanawiając się jednocześnie nad ich aktualnymi, nowoczesnymi przetworzeniami; w tym kontekście interesujący jest zwłaszcza mit postępu oraz mit upadającego Zachodu. Uzupełnieniem powyższych rozważań są niedawno wydane w języku polskim publikacje: Larry'ego Wolffa Wynalezienie Europy Wschodniej. Mapa cywilizacji w dobie Oświecenia (2020), Timoty'ego Snydera Droga do niewolności. Rosja, Europa, Ameryka (2019) oraz Iwana Krastewa Co po Europie? (2018). 

Central European Myth-Making Space. On the Most Recent Publications

The article discusses the problem of Central Europe as a myth-creating area with particular emphasis on the latest publication by Michał Masłowski, Mity i symbole polityczne Europy Środkowo-Wschodniej (2020). Origin, interpretation and actualization of myths confirm the thesis about their indelible presence (Leszek Kołakowski’s notion) in both national and broader, universalistic discourse. When discussing myths, Masłowski takes into account the chronology and the place of their origin, while reflecting on their current, modern transformations; the myth of progress and the myth of the declining West are of particular interest in this context. These considerations are complemented by the recent publications in Polish language: Larry Wolff ’s Inventing Eastern Europe: The Map of Civilizations on the Mind of the Enlightenment (2020), Timothy Snyder’s The Road to Unfreedom: Russia, Europe, America (2019), and Iwan Krastew’s After Europe (2018).

Confino M., Re-Inventing the Enlightenment: Western Images of Eastern Realities in the Eighteenth Century, „Canadian Slavonic Papers” 1994, nr 3.

Krastew I., Co po Europie?, tłum. A. Gustowski, Warszawa 2018.

Krastew I., How Important Is the East-West Divide in Europe?, https://www.youtube.com/watch?v=xk2g_i-SVL0&t=3s&ab_channel=Coll%C3%A8gedeFrance, dostęp: 24.11.2021.

Krastew I., Holmes S., Światło, które zgasło. Jak Zachód zawiódł swoich wyznawców, tłum. A. Paszkowska, Warszawa 2020.

Masłowski M., Mity i symbole polityczne Europy Środkowo-Wschodniej, Warszawa 2020.

Masłowski M., „Tam nasz początek…” (Larry Wolff, „Wynalezienie Europy Wschodniej.

Mapa cywilizacji w dobie Oświecenia”, tłum. T. Biedroń, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2020, ss. 646), „Konteksty Kultury” 2021, z. 3.

Masłowski M., Tożsamość w Europie Środkowej, „Konteksty Kultury” 2019, z. 2.

Pollack M., Galicja – mit o wielu twarzach, https://www.youtube.com/watch?v=ZPV1wCXLsI8&t=3s&ab_channel=Mi%C4%99dzynarodoweCentrumKultdzy, dostęp: 1.03.2021.

Purchla J., Posłowie [w:] L. Wolff, Idea Galicji. Historia i fantazja w kulturze politycznej Habsburgów, tłum. T. Bieroń, Kraków 2020.

Shore M., Ukraińska noc. Rewolucja jako doświadczenie, tłum. M. Szuster, Warszawa 2018.

Skarga B., Inna Europa puka do drzwi, „Tygodnik Powszechny” 2002, nr 33, http://www.tygodnik.com.pl/numer/277133/skarga1.html, dostęp: 10.12.2021.

Snyder T., Droga do niewolności. Rosja, Europa, Ameryka, tłum. B. Pietrzyk, Kraków 2019.

Snyder T., Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, tłum. B. Pietrzyk, Kraków 2018.

Snyder T., A Speech to Europe – Judenplatz 1010, https://www.eurozine.com/judenplatz-1010/, dostęp: 25.11.2021.

Wolff L., Idea Galicji. Historia i fantazja w kulturze politycznej Habsburgów, tłum. T. Bieroń, Kraków 2020.

Wolff L., Wynalezienie Europy Wschodniej. Mapa cywilizacji w dobie Oświecenia, tłum. T. Bieroń, Kraków 2020.