Tadeusz Różewicz i biedny poeta Stachura. Spotkanie w pół drogi

Celem artykułu jest próba zrekonstruowania prehistorii wiersza Tadeusza Różewicza biedny poeta Stachura (2003), którego tematem jest spotkanie obu poetów w bliżej nieokreślonej przeszłości. Rozproszone pre-teksty, dokumenty-zwiastuny, które poprzedzają właściwy proces twórczy, prowadzą badacza do domu pracy twórczej w Krynicy, gdzie zimą 1973 roku (zatem trzydzieści lat wcześniej) mogło dojść do realnego spotkania. Różewicz i Stachura stanowią uosobienia dwóch różnych przejść pokoleniowych, dwóch odmiennych praktyk pisarskich i poetyk, niemniej autor Wszystko jest poezja, wychodząc z całkiem innych doświadczeń, docierał do formuł bliskich autorowi Nic w płaszczu Prospera na zasadzie kontrastu i sobowtórowego dopełnienia. Jest to powracająca w twórczości Różewicza figura konfrontacji z „drugim”, który uobecnia się w pamięci, we śnie, w fantazmacie.

Tadeusz Różewicz and the “Poor Poet Stachura.” A Meeting Halfway

This paper attempts to reconstruct the pre-history of Tadeusz Różewicz’s 2003 poem biedny poeta Stachura, which depicts the meeting of both poets in an unspecified past. Scattered proto-texts, documents-prefigurations that precede the actual creative process, lead the researcher to the sabbatical retreat in Krynica, where in the winter of 1973 (thirty years earlier) the actual meeting could have taken place. Różewicz and Stachura epitomize two different generational experiences, two different writing practices and poetics. Nonetheless, the author of Wszystko jest poezja, though he started from a completely dissimilar point, arrived at forms close to those found in the work of the author of Nic w płaszczu Prospera – through contrast and a kind of doppelgänger complementarity. This is the theme recurring in Różewicz’s work of confronting the “other,” who is embodied through memories, dreams, and phantasms.

Braun K., Różewicz T., Języki teatru, Wrocław 1989.

Buchowski M., Buty Ikara. Biografia Edwarda Stachury, Warszawa 2014.

Czochralska B., Ktoś spoza planety, Kraków 2014.

Falkiewicz A., Stachura (I), „Teksty” 1981, nr 1.

Flaszen L., Laurka dla najmłodszego klasyka, „Przegląd Kulturalny” 1958, nr 9.

Kijowski A., Dziennik 1978–1985, wybór i oprac. K. Kijowska, J. Błoński, Kraków 1999.

Kunz T., Tadeusz Różewicz. Między nekrografią a autoportretem [w:] tegoż, Więcej niż słowa. Literatura jako forma istnienia, Kraków 2019.

Miłosz C., Różewicz T., Braterstwo poezji. Korespondencja, wiersze i inne dialogi 1947–2013, wstęp A. Franaszek, wybór i oprac. E. Pasierski, Wrocław–Kraków 2021.

Przybylski R., Różewicz T., Listy i rozmowy 1965–2014, wstęp i oprac. K. Czerni, Warszawa 2019.

Różewicz T., Formy, Warszawa 1958.

Różewicz T., Historia pięciu wierszy, Kłodzko 1993; wyd. 2: Historia pięciu wierszy, wstęp B. Michnik, edycja J. Stolarczyk, Wrocław 2011.

Różewicz T., Kartki wydarte z dziennika, „Odra” 1984, nr 11.

Różewicz T., Matka odchodzi, Wrocław 1999.

Różewicz T., Nic w płaszczu Prospera, Warszawa 1962.

Różewicz T., Przygotowanie do wieczoru autorskiego, Warszawa 1971.

Różewicz T., To, co zostało z nienapisanej książki o Norwidzie, „Kwartalnik Artystyczny” 2002, nr 3.

Różewicz T., Vršacka elegia [w:] tegoż, Utwory zebrane, 9, Poezja, t. 3, Wrocław 2006.

Różewicz T., W świetle lamp filujących, „Odra” 1994, nr 5.

Różewicz T., Wszystko jest poezją, „Kwartalnik Artystyczny” 2011, nr 2.

Różewicz T., Nowosielscy Z. i J., Korespondencja, wstęp i oprac. K. Czerni, Kraków 2009.

Stachura E., Dzienniki. Zeszyty podróżne 1, wybór, przygot. z rękopisu do druku, przyp. i posł. D. Pachocki, Warszawa 2010.

Stachura E., Dzienniki. Zeszyty podróżne 2, wybór, przygot. z rękopisu do druku, przyp. i posł. D. Pachocki, Warszawa 2011.

Stachura E., Poezja i proza, t. 5: Fabula rasa. Z wypowiedzi rozproszonych, red. K. Rutkowski, Warszawa 1982.

Stachura E., Wszystko jest poezja. Opowieść-rzeka, Warszawa 1975.

Szyngwelski W., Kalendarium życia i twórczości Edwarda Stachury, Warszawa 2003.

Teraz oto jestem. Edward Stachura we wspomnieniach, wybór i oprac. J. Beczek, Warszawa 2020.

Wbrew sobie. Rozmowy z Tadeuszem Różewiczem, oprac. J. Stolarczyk, Wrocław 2011.