(De)konstrukcje świętości. Jozafat Kuncewicz w rosyjskiej historiografii synodalnej
Abstrakt
Artykuł zawiera analizę rosyjsko-prawosławnej historiografii synodalnej XIX w. dotyczącej męczeńskiej śmierci unickiego arcybiskupa połockiego, bazylianina i świętego Kościoła katolickiego, Jozafata Kuncewicza (1580-1623). Autor w ramach historiografii synodalnej wyróżnił różne od siebie interpretacyjnie narracje badawcze: oberprokuratorską, „uczonych monachów”, zachodnioruską oraz – stanowiącą specyficzną hybrydę wszystkich wcześniejszych – świeckich wykładowców szkolnictwa teologicznego. Stara się jednocześnie odpowiedzieć na pytanie, jaki wpływ na powstanie owych analiz miała przynależność ich autorów do określonych grup synodalnych.
(De )Constructing Sanctity . Josa Phat Kuntsevych In Russian Synodal Historiography
SUMMARY
The paper contains an analysis of the 19th century Russian Orthodox synodal historiography concerning the martyrdom and death of the Uniate Archbishop of Polotsk, a Basilian monk and saint of the Catholic Church Josaphat Kuntsevych (1580-1623). In the synodal historiography the author has distinguished three research narrations representing different interpretations: ober-procurator’s, “learned monachs’” and lay lecturers’ of theological schools. The question has also been addressed about the influence of the particular synodal groups to which the authors belonged on the process of writing of those narrations.
Słowa kluczowe:
Jozafat Kuncewicz,
unia brzeska,
Kościół unicki,
Cerkiew prawosławna,
rosyjska historiografia synodalna ,
Josaphat Kuntsevych,
Union of Brest,
Uniate Church,
Orthodox Church,
Russian synodal historiography
PEŁNY TEKST:
PDFReferences
Cholewa M., Męczeństwo formą samobójstwa? „Polonia Sacra”, 2012, t. XVI
(XXXIV), nr 30 (74), ss. 91-109.
Chotkowski W., Dzieje zniszczenia Unii na Białorusi i Litwie w świetle „Pamiętników” Siemaszki, Kraków, Spółka Wydawnicza Polska, 1898.
Cracraft J., The Church Reform of Peter the Great, Stanford, Stanford University Press, 1971.
Guépin A., Saint Josaphat, archevêque de Polock, martyr de l’unité catholique, et l’Église grecque unie en Pologne, Poitiers, Henri Oudin Librairie, 1874.
Himka J.P., Religion and nationality in western Ukraine: the Greek Catholic Church and the Ruthenian National Movement in Galicia 1867-1900, Montreal, McGill-Queen’s University Press, 1999.
Hodana T., Najnowsze spory o autentyczność „Słowa o wyprawie Igora”, „Przegląd Rusycystyczny” 2011, nr 3.
Jozafat Kuncewicz, [w:] Wikipedia. Wolna Encyklopedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Jozafat_Kuncewicz [dostęp: 28.06.2017].
Kempa T., Nieznany list wojewody witebskiego Jana Zawiszy do arcybiskupa Jozafata Kuncewicza. Przyczynek do wyjaśnienia przyczyn zabójstwa arcybiskupa połockiego, [w:] Kamunikat. net.iig.pl, http: //kamunikat. net.iig.pl/www/ czasopisy/bzh/15/15kryn_kempa.htm [dostęp: 28.06.2017].
Koperek S., Dom Prosper Guéranger, inspirator życia duchowego pierwszych zmartwychwstańców, „Zeszyty Historyczno-Teologiczne” 1999, r. 5, nr 4-5, ss. 19-28.
Kopij M., Św. Jozafat Kuncewicz, biskup i męczennik, 12 listopad 2005, [w:] Malach.org, http: //www. malach.org/article.php/Jozafat-Kuncewicz/print [dostęp: 28.06.2017].
Ławreszuk M., W poszukiwaniu męczeństwa. Analiza prawosławnych tekstów liturgicznych, „EL PIS ” 2015, nr 17, ss. 31-36. DOI : 10.15290/elpis.2015.17.04.
Morawiec N., Andrzej Murawjow i oberprokuratorska wizja unii brzeskiej, [w:] Kościół greckokatolicki na Warmii i Mazurach. Wobec doświadczeń przeszłości i przemian społeczno-politycznych w Polsce, red. M. Melnyk, Olsztyn, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, 2006, ss. 17-30.
Morawiec N., Between the royal throne and the royal doors. Missionary activity of the Russian Orthodox Church in the synodal period and the historiography of the so-called learned monachs, [w:] Boym et cetera, red. A.W. Mikołajczak, M. Miazek-Męczyńska, R. Dymczyk, Poznań, Humanistic and Interdisciplinary Research Group AM U, 2015, ss. 147-174.
Morawiec N., Dekonstrukcja ruskości? „Litewska cerkiewna unia”. Mikołaj Kojałowicz a metafora zjednoczenia, [w:] W poszukiwaniu tożsamości. Język. Religia. Tożsamość, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Gorzów Wielkopolski, Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, 2012, ss. 143-165.
Morawiec N., Dogmatization of Ruthenianism/Russicism. The metaphor of union in the historiography of the so-called “school of Mikhail Koyalovich”, [w:] Crossroads. From Rus‘ to…, red. R. Dymczyk, I. Krywoszeja, N. Morawiec, Częstochowa, Humań, Poznań, Solaris, 2015, ss. 103-123.
Morawiec N., Historiografia jako element kształtowania unickiej tożsamości. Unia i unici w twórczości historycznej Józefa Siemaszki, [w:] Болховітіновский щорічник 2009, red. B. Ластовский, Київ, НКТПІКЗ, Фенікс, 2010, ss. 197-213.
Morawiec N., Historiografia synodalna, historiografia oberprokuratorska, a metafora synodalności. Z badań nad prawosławną nauką historyczną okresu/ustroju synodalnego, [w:] Цeрква-наука-суспiльство: питання взаємоди. Maтерiaли Дев’ятої Miжнароднoї науковoї конференцiї (25-27 травня 2011р.), Київ, НКТПІКЗ, 2011, ss. 124-133.
Morawiec N., Kozaczyzna a unia brzeska w pracy „Historia Cerkwi Ruskiej” arcybiskupa Filareta Gumilewskiego, „Prace Naukowe WS P w Częstochowie. Zeszyty Historyczne” 2003, t. 8, ss. 103-114.
Morawiec N., Paradygmaty cerkiewnej historiografii w praktyce badawczej (koniec XVIII–1917 r.), [w:] Могилянські читання 2006: Збірник наукових праць. Доля музейних зібрань, cz. 1, red. С. Кролевець; В. Колпакова, Київ, Фенікс, 2007, ss. 153-158.
Piccin M., La politica etno-confessionale zarista nel Regno di Polonia: la questione uniate di Cholm come esempio di nation-building russo (1831-1912). Tesi di dottorato, Venezia Università Ca’ Foscari, 2011.
Siwicki P., Święty Jozafat, [w:] Unici.pl, http://unici.pl/content/view/47.html [dostęp: 28.06.2017].
Sjemaska Josyf, [w:] Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon, http: //www.bautz.de/bbkl/s/sjemaska_j. shtml [dostęp: 28.06.2017].
Staliűnas D., Making Russians. Meaning and Practice of Russification in Lithuania and Belarus after 1863, Amsterdam, New York, Rodopi, 2007, 465 ss.
Tolstoy D., Le Catholicisme Romain en Russie. études historiques, Paris, Dentu, t. 1: 1863, 490 ss.; t. 2: 1864, 532 ss.
Weeks T.R., Between Rome and Tsargrad: The Uniate Church in Imperial Russia, [w:] Of religion and empire: missions, conversion, and tolerance in Tsarist Russia, red. R.P. Geraci, M. Khodarkovsky, Ithaca, Cornell University Press, 2001, ss. 70-91.
Związek J., Św. Jozafat Kuncewicz w polskim kaznodziejstwie katolickim, [w:] 400-lecie Unii Brzeskiej. Tło polityczne, skutki społeczne i kulturalne, red. A.J. Zakrzewski i J. Fałowski, Częstochowa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1996, ss. 161-196.
Żywot św. Jozafata Kuncewicza męczennika, arcybiskupa połockiego rit. gr. opowiedziany na tle historyi kościoła ruskiego według dzieła O. Alfonsa Guépin, z przedmową H. Kalinki C. R., Lwów, Gubrynowicz-Schmidt, 1885, 439 ss.
Алпатов М.А., Русская историческая мысль и Западная Европа (XVIII – первая половина XIXв.), Москва, Наука, 1985, 270 ss.
Бантиш-Каменський Микола Микалайович, [w:] Українська Радянська Енци-клопедія, t. 1, red. M.П. Божан, Київ, УРЕ, 1959, 442 ss.
Бантыш-Каменский Николай Николаевич, [w:] Большая Советская Энцикло-педия, t. 2, red. A.M. Прожоров, Mосква, Советская энциклопедия, 1970, 613 ss.
Бантыш-Каменский Николай Николаевич, [w:] Большая Энциклопедия. Словарь общедоступных свeдний по всeмъ отраслям знания, t. 2, red. С.Н. Южаков, Санкт Петербург, „Просвeщение”, 1900, ss. 550-551.
Вишина Г.В., Незнамова С.П., Е. Болховитинов как педагог и его вклад в развитие герменевтики XVIII – начала XIX века, „Вестник Самарского государственного университета. Серия: Гуманитарные науки” 2002, nr 1, ss. 202-216.
Долбилов М.Д., Русский край, чужая вера: Этноконфессиональная политика империи в Литве и Белоруссии при Александре II, Москва, Новое литературное обозрение, 2010, 1000 ss.
Евгений, [w:] Православная энциклопедия, red. Патриарха Московского и всея Руси Кирилла, Москвa, Церковно-научный центр „Православная энцикло-педия”, 2008, t. 17, ss. 63-68.
Евгений (Болховитинов), Словарь исторический о бывших в России писателях духовного чина Греко-Российской Церкви, Москва, AO „Русский двор”, 1995, 407 ss.
Екатеринбургская епархия устроила скандал католикам: их святых сравнили с террористами Басаевым и Бараевым, [w:] Subscribe.Ru, http:// subscribe.ru/ archive/state. politics.terror /200607/27025032, html [dostęp: 28.06.2017].
Жизнеописание высокопреосвященного Макария (Булгакова), митрополита Московского и Коломенского, [w:] Макарий (Булгаков), История Русской Церкви, ks. 1, red. C.A. Беляева, Москва, Издательство Спасо-Преображенского Валаамского монастыря, 1994, ss. 11-32.
Заславский В., Иосафат Кунцевич: мученик за единство Христовой Церкви, [w:] Православные католики Одессы, http://www.cerkva.od.ua/ иосафат-кунцевич/646-546 [dostęp: 28.06.2017].
Знаменский П.В., История руcской церкви (учебное руководство), Paris, Москва, Bibliotheque Slave de Paris, Крутицкое патриаршее подворье, 2000, 462 ss.
Знаменский Петръ Васильевич, [w:] Большая Энциклопедия. Словарь общедоступныхъ свeдeний по всeм отраслям знания, t. 9, red. С.Н. Южаков, Санкт Петербург, „Просвeщение”, 1902, ss. 687.
Иннокентий (Смирнов), Начертание церковной истории от библейских времен до XVIII вeка въ пользу духовнаго юношества, t. 1-2, Санкт Петербург, Синодальная Типография, 1817, t. 1: 667 ss.; t. 2: 848 ss.
Иосафат (в миру Иоанн Кунцевич), [w:] Rulex.ru, http: // www.rulex. ru/01090509.htm [dostęp: 28.06.2017].
Иосафат Кунцевич, 12.12.02 Католики обеих обрядов вместе c филаретобца Иосафата Кунцевича, [w:] Знаменитые противники братств, http:// www.uic.nnov.ru/~dofa/pers/ iosafat.htm [dostęp: 28.06.2017].
Иосафат (Кунцевич), [w:] Википедия. Свoбодная энциклопедия, https://ru.wikipedia.org/wiki/ Иосафат_(Кунцевич) [dostęp: 28.06.2017].
Историческое извeстие о возникшей въ Польшe Унии с показаниeм начала и важнeйших, в продолжение оной чрез два вeка приключений, паче же бывшем от Римлян и Униятов на благочестивыхъ тамошныхъ жителей гонении, по Высочайшему блаженныя памяти Императрицы Екатерины II, повелeнию, из хранящихся Гасударственной Коллегии Иностранных делв Московском Архивe aктов и разных исторических книг, дeйствительным статским совeтником Николаем Бантышем-Каменским 1795 года собранное, Москва, Синодальная Типография, 1805, 454 ss.
Историческия сочинения o Малороссии и Малороссиянах Г.Ф. Миллера (…), Москва, Университетская типография, 1846, 92 ss.
Іасафат Кунцэвич, [w:] Википедыя. Свaбoдная энцыклaпедыя, https://be.wikipedia.org/wiki/ Іасафат Кунцэвич [dostęp: 28.06.2017].
Кoялович M.O., История русскаго самосознания по историческим памятникам и научным сочинениям, Санкт Петербург, Типография A.C. Cуворина, 1901, 593 ss.
Коялович М.О., Литовская церковная уния, t. 1, Санкт Петербург, Типография в Троицком переулкe, 1859, 442 ss.
Коялович Мих. Iocифов, [w:] Большая Энциклопедия. Словарь общедоступных свeдeний по всeм отраслям знания, t. 11, red. С.Н. Южаков, Санкт Петербург, Просвeщение 1903, ss. 446.
Коялович Михаил Иосифович, [w:] Русский биографический словарь. Сетевая версия, http:// kolibry. astroguru. com/01110249.htm [dostęp: 28.06.2017].
Коялович Михaил. Ocипович, [w:] Большая Советская Энциклопедия, t. 13, red. A.M. Прожоров, Mосква, Советская энциклопедия, 1973, ss. 308.
Краткая церковная Российская история сочиненная Mитрополитом Платоном, t. 1-2, Москва, Синодальная Типография, 1823, t. 1: 396 ss., t. 2: 359 ss.
Краткие географические, политические и исторические известия о Малой России (…) собраны и изданы в свет Васильем Рубаном, в Сант-Петербурге 1773 г. (Підготовка до друку та коментар В.В. Кравченка), [w:] Схід-Захід: Історико-культурологічний збірник, wyd. 3, Харків, Майдан, 2001, ss. 268-317.
Кузоро К.А., „Духовный регламент” 1721 года: роль и значение изучения истории, [w:] Православное наследие как источник духовного и общественного развития России. Материалы XXII-ых Духовно-исторических чтений памяти святых равноапостольных Кирилла и Мефодия, Томск, НИТГУ, 2013, ss. 149-154.
Лебедева Н.А., Философская мысль русского духовенства в российском Просвещении: Автореферат диссертации канд. философ. наук, Мурманск, МГТУ, 2003, 221 ss.
Листовский И.С., Филарет, архиепископ Чернигорский, Чернигов, Типография Губернскаго Правленія, 1894, 429 ss.
Макарий (Булгаков), История Русской церкви 12 томов, Санкт Петербург, Тип. Р. Голике, 1883.
Макарий (Булгаков), История Русской Церкви, ks. 6, red. М.В. Дмитриев, Б.Н. Флоря, В.С. Шульгин, Москва, Издательство Спасо-Преображенского Валаамского монастыря, 1996, 798 ss.
Макарий (Булгаков), Православно-догматическое богословие, t. 1, Санкт Петербург, Паломник, 1999, 598 ss.
Макаров М.И., Категория «добродетельная жизнь» в отечественной религиозно-педагогической литературе второй половины XIX – начала XX века, „Вестник ПСТГУ IV: Педагогика. Психология” 2013, wyd. 4 (31), ss. 67-77.
Матвеев А., Витебская Православная Епархия, [w:] Vitebsk. orthodoxy.ru, http://www. vitebsk. orthodoxy.ru/ history/ index.shtml [dostęp: 28.06.2017].
Moжаева Г.B., Бантыш-Каменский Дмитрий Николаевич, [w:] Историки России. Биографии, red. A.A. Чернобаев, Москва, Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), 2001, ss. 122-131.
Mуравевъ А.Н., История Российской Церкви, Санкт Петербург, Типография Отд. Соб. E.И.B. Канцелярии, 1845, 441 ss.
Муравьев A.Н., Письма о богослужении. Издание в двух томах, t. 1, Москва, Русский Духовный Центр, 1993, 369 ss.
Муравьев А.Н., Слово кафолического православия римскому католичеству, [w:] Прибавления к Творениям св. Отцов, Москва, Типография А. Семена, 1852, cz. 11, ks. 2, ss. 272-336.
Пальмов И.С., Памяти Михаила Іосифовича Кояловича, [w:] М.О. Коялович, История русского самосознания по историческим памятникам и научным сочинениям, Санкт Петербург, Типография A.C. Cуворина, 1901, ss. XIXXXVI.
Paeв M., Соблазны и разрывы: Георгий Флоровский как историк русской мысли, [w:] Георгий Флоровский: священнослужитель, богослов, философ, red. Ю.П. Ceнокосова, Mocква, Прогресс, 1995, ss. 241-306.
Свердлов М.Б., Екатерина II как историк, „Вестник Ленинградского гос. ун-та им. А.С. Пушкина: Научный журнал”, t. 4: История, 2014, nr 3, ss. 53-65.
Семашко Иосиф, [w:] Русский биографический словарь. Сетевая версия, http://kolibry. astroguru. com/ 01180714.htm [dostęp: 28.06.2017].
Солнцев Н.И., Историческая концепция архиепископа Черниговского Филарета (Гумилевского) в работе «История русской церкви», „Вестник Нижегородского университета им. Н.И. Лобачевского. Серия: История” 2003, wyd. 1 (3), ss. 154-161.
Соловьев И., Профессор П.В. Знаменский как историк Русской Церкви, [w:] П.В. Знаменский, История руской церкви (учебное руководство), Paris, Москва, Bibliotheque Slave de Paris, Крутицкое патриаршее подворье, 2000, ss. 3-9.
Таирова-Яковлева Т.Г., Проект издания описи Малороссийского приказа, „Studia Slavica et Balcanica Petropolitana” 2013, nr 1, январь – июнь, ss. 169-173.
Теплова В.A., М.О. Коялович и русская православная историография, [w:] М.О. Коялович, История воссоединения западнорусских униатов старых времен (до 1800 г.), Минск, Лучи Софии, 1999, ss. 385-395.
Федотова М.А., Житие святого Димитрия Ростовского (тезисы доклада), „Древняя Русь. Вопросы медиевистики” 2007, nr 3 (29), ss. 114-115.
Филарет (apхиеп.), История Русской Церкви в пяти периодах, Сретенский монастырь 2001, 840 ss.
Филарет (Дроздов), Начертание церковно-библейской истории, Санкт Петербург, Синодальная Типография, 1816, 498 ss.
Филарет (Гумилевский), Русские святые, чтимые всей Церковью или местно: Опыт описания жизни их, изд. 2, Чернигов, Типография ильинского монастыря, 1865, 612 ss.
Флоря Б.Н., Mитрополит Макарий как историк Западнорусской Церкви, [w:] Макарий (Булгаков), История Русской Церкви, ks. 5, red. Б.Н. Флоря, Москва, Издательство Спасо-Преображенского Валаамского монастыря, 1996, ss. 5-18.
Хaрлампович K.В., Историк-художник П.В. Знаменский, Mосква, [б.и.], 1917 Отд. отт. из „Известий Сев.-Вост. А. и Э. ин-та”, t. 1, ss. 60-105.
Хондзинский П. В., Теология счастья, „Вестник ПСТГУ” 2014, (51), ss. 23-35.
Хотеенков В., Граф Д.А. Толстой – „лжегосударственный человек”, „Высшее образование в России” 1996, nr 4, ss. 130-148.
Хохлова Н., А. Н. Муравьев, [w:] Русские писатели 1800-1917. Биографический словарь, t. 4, red. П.А. Николаев, Москвa, Большая российская энциклопедия, 1999, ss. 156-160.
Шаховскoй Д.М., Митрополит Макарий как церквный мыслитель и историк, [w:] Макарий (Булгаков), История Русской Церкви, ks. 7, red. Д.Ф. Полознев, С.Г. Яковенко, Москва, Издательство Спасо-Преображенского Валаамского монастыря, 1996, ss. 7-14.
Шевкун П.В., Ликвидация брестской унии: коммуникативный аспект, „Научные Ведомости Белгородского государственного университета”, 2016, nr 22(243), вып. 40, ss. 117-123.
Яценко Б., „Слово о полку Ігоревім” та його доба: (Комплексне дослідження), Київ 2000, http: //litopys.org. ua/slovoyan/yatzenko1.htm [dostęp: 28.06.2017].
Alpatov M.A., Russkaia istoricheskaia mysl’ i Zapadnaia Evropa (XVIII – pervaia polovina XIX v.) [Russian Historical Thought and Western Europe (18th – First Half of the 19th Century)], Moscow, Nauka, 1985.
Bantish-Kamens’kii Mikola Mikalaiovich, [in:] M.P. Bozhana (Ed.), Ukraїns’ka Radians’ka Entsiklopedіia, [Ukranian Soviet Encyclopaedia], vol. 1, Kiiv, URE, 1959, p. 442.
Bantysh-Kamenskii” Nikolai Nikolaevich, [in:] A.M. Prozhorova (Ed.), Bol’shaia Sovetskaia Entsiklopediia [Great Soviet Encyclopaedia], vol. 2, Moscow “Sov. Entsiklopediia”, 1970, p. 613.
Bantysh-Kamenskіi” Nikolai Nikolaevich, [in:] S.N. Iuzhakova (Ed.), Bol’shaia Entsiklopedіia. Slovar’ obshchedostupnykh svedenіi po vsem otrasliam znanіia [Great Encyclopaedia. Dictionary of Widely Available Terms in all Branches of Knowledge], vol. 2, St. Petersburg, “Prosveshchenіe”, 1900, pp. 550-551.
Cholewa M., Męczeństwo formą samobójstwa? [Martyrdom as a Form of Suicide?] “Polonia Sacra”, [“Polonia Sacra”], XVI (XXXIV) 2012, no. 30 (74), pp. 91-109.
Chotkowski W., Dzieje zniszczenia Unii na Białorusi i Litwie w świetle “Pamiętników” Siemaszki [History of Destruction of the Union in Belarus and Lithuania in the Light of Siemaszko’s “Diaries”], Kraków, Spółka Wydawnicza Polska, 1898.
Cracraft J., The Church Reform of Peter the Great, Stanford, Stanford University Press, 1971.
Dolbilov M.D., Russkii krai, chuzhaia vera: Etnokonfessional’naia politika imperii v Litve i Belorussii pri Aleksandre II [Russian Country, Foreign Faith: EthnoConfessional Policy of the Empire in Lithuania and Belarus During the Reign of Alexander II ], Moscow, Novoe literaturnoe obozrenie, 2010, 1000 pp.
Ekaterinburgskaia eparkhiia ustroila skandal katolikam: ikh sviatykh sravnili s terroristami Basaevym i Baraevym [The Diocese of Yekaterinburg Organized Scandal for Catholics: Their Saints Were Compared to the Terrorists Basayev and Barayev], [in:] Subscribe.Ru, Available at: http:// subscribe.ru/ archive/state.politics.terror /200607/27025032, html [accessed: 28.06.2017].
Evgenii (Bolkhovitinov), Slovar’ istoricheskii o byvshikh v Rossii pisateliakh dukhovnogo china Greko-Rossiiskoi Tserkvi [Historical Dictionary of Past Clergymen Writers of the Greek-Russian Church in Russia], Moscow, AO “Russkii dvor”, 1995, 407 pp.
Evgenii, [in:] Pravoslavnaia entsiklopediia, ed. Patriarkha Moskovskogo i vseia Rusi Kirilla [Russian Orthodox Encyclopaedia, ed. Patriarch of Moscow and all Rus’ Cyril], Moscow, Tserkovno-nauchnyi tsentr “Pravoslavnaia entsiklopediia”, 2008, vol. 17, pp. 63-68.
Fedotova M. A., Zhitie sviatogo Dimitriia Rostovskogo (tezisy doklada) [Life of St. Dimitry of Rostov (lecture points)], “Drevniaia Rus’. Voprosy medievistiki” [Old Russia. Questions of Medieval Studies] 2007, no. 3 (29), pp. 114-115.
Filaret (apkhiep.), Istoriia Russkoi Tserkvi v piati periodakh [History of the Russian Church in five periods], Sretenskii monastyr’ 2001, 840 p.
Filaret (Drozdov), Nachertanie tserkovno-bibleiskoi istorii [Inscription Church-Biblical History], St. Petersburg, Sinodal’naia Tipografіia, 1816, 498 pp.
Filaret (Gumilevskii), Russkie sviatye, chtimye vsei Tserkov’iu ili mestno: Opyt opisaniia zhizni ikh [Russian Saints Worshipped in the Whole Church or Locally: Description of Their Paths of Life], 2nd ed., Chernigov, v tipografіi il’insklgo monastyria, 1865, 612 pp.
Floria B.N., Mitropolit Makarii kak istorik Zapadnorusskoi Tserkvi [Metropolitan Makary as a Historian of the Western Russian Orthodox Church], [in:] B.N. Floria (Ed.), Makarii (Bulgakov), Istoriia Russkoi Tserkvi [History of the Russian Church], vol. 5, Moskva, Izdatel’stvo Spaso-Preobrazhenskogo Valaamskogo monastyria, 1996, pp. 5-18.
Guépin A., Saint Josaphat, archevêque de Polock, martyr de l’unité catholique, et l’Église grecque unie en Pologne [Saint Josaphat, Archbishop of Polotsk, Unitate Martyr for the Unity of the Catholic and Orthodox Churches in Poland], Poitiers, Henri Oudin Librarie, 1874, 439 pp.
Himka J.P., Religion and nationality in western Ukraine: the Greek Catholic Church and the Ruthenian National Movement in Galicia 1867-1900, Montreal, McGill-Queen’s University Press, 1999, 236 pp.
Hodana T., Najnowsze spory o autentyczność “Słowa o wyprawie Igora”, [The Latest Disputes About the Authenticity of “The Tale of Igor’s Campaign”], “Przegląd Rusycystyczny” [Russian Studies Review] 2011, no. 3.
Іasafat Kuntsevіch, [in:] Vіkіpedyia. Svabodnaia entsyklapedyia [Wikipedia. The Free Encyclopedia], Available at: https://be.wikipedia.org/wiki/ІasafatKuntsevіch [acces-sed: 28.06.2017].
Iatsenko B., “Slovo o polku Іgorevіm” ta iogo doba: (Kompleksne doslіdzhennia) [“The Tale of Igor’s Campaign” and Its Time (comprehensive study)], Kiiv 2000, Available at: http: //litopys.org.ua/slovoyan/yatzenko1.htm [accessed: 28.06.2017].
Innokentii (Smirnov), Nachertanie tserkovnoi istorii ot bibleiskikh vremen do XVIII veka v pol’zu dukhovnago iunoshestva [An Outline of the History of Church from Biblical Times to the 18th Century for Young Clergy], vol. 1-2, St. Petersburg, Sinodal’naia Tipografіia, 1817; vol. 1: 667 pp., vol. 2: 848 pp.
Iosafat (Kuntsevich), [in:] Vikipediia. Svobodnaia entsiklopediia [Wikipedia. The Free Encyclopedia], Available at: https://ru.wikipedia.org/wiki/ Iosafat_(Kuntsevich) [accessed: 28.06. 2017).
Iosafat (v miru Ioann Kuntsevich), [in:] Rulex.ru, http: // www.rulex. ru/01090509.htm [accessed: 28.06.2017].
Iosafat Kuntsevich, 12.12.02 Katoliki obeikh obriadov vmeste c filaretobtsami otmetili godovshchinu pamiati fanatika-izuvera uniatskogo episkopa Iosafata Kuntsevicha [Iosafat Kuntsevich, 12.12.2002 Catholics of Both Rites Celebrated Together with Filaretists the Anniversary of the Memory of the Fanatic Uniate Bishop, Iosafat Kuntsevich, [in:] Znamenitye protivniki bratstv [Famous Enemies of Brotherhoods], Available at: http:// www .uic.nnov.ru/~dofa/pers/ iosafat.htm [accessed: 28.06.2017].
Istoricheskoe izvestіe o voznikshei v Pol’she Unіi s (…) Nikolaem Bantyshem-Kamenskim” 1795 goda sobrannoe [Historical Information About the Union Established in Poland, compiled by Nikolai Bantysh-Kamenski], Moscow, Sinodal’naia Tipografіia, 1805, 454 pp.
Istoricheskіia sochinenіia o Malorossіi i Malorossіianakh G.F. Millera (…) [Historical Stories About Little Russia and Little Russians (…), by G.F. Miller], Moscow, Universitetskaia Tipografiia, 1846, 92 pp.
Jozafat Kuncewicz [Josaphat Kuntsevych], [in:] Wikipedia. Wolna Encyklopedia [Wikipedia. The Free Encyclopedia], Available at: https://pl.wikipedia.org/wiki/Jozafat_Kuncewicz [accessed: 28.06.2017].
Kempa T., Nieznany list wojewody witebskiego Jana Zawiszy do arcybiskupa Jozafata Kuncewicza. Przyczynek do wyjaśnienia przyczyn zabójstwa arcybiskupa połockiego [An Unknown Letter of Jan Zawisza, Voivode of Vitebsk, to Archbishop Josaphat Kuntsevych. Contribution to Elucidation of Causes of the Murder of the Archbishop of Polotsk], [in:] Kamunikat. net.iig.pl, Available at: http: //kamunikat. net.iig.pl/www/ czasopisy/bzh/15/15kryn_kempa.htm [accessed: 28.06.2017].
Kharlampovich K.V., Istorik-khudozhnik P.V. Znamenskii [Historian artist P.V. Znamensky], vol. 1, Moskva, Otd. ott. iz “Izvestii Sev.-Vost. A. i E. in-ta”, 1917, pp. 60-105.
Khokhlova N., A. N. Murav’ev, [in:] P.A. Nikolaev (Ed.), Russkie pisateli 1800-1917. Biograficheskii slovar’ [Russian writers 1800-1917. Biographical dictionary], vol. 4, Moscow, Bol’shaia rossiiskaia entsiklopediia, 1999, pp. 156-160.
Khondzinskii P.V., Teologiia schast’ia [Theology of Happiness], Vestnik PST GU [PST GU Journal], 2014, vol 1:1(51), pp. 23-35
Khoteenkov V., Graf D.A. Tolstoi – “lzhegosudarstvennyi chelovek” [Count D.A. Tolstoy – “false state man”], “Vysshee obrazovanie v Rossii” [Higher education in Russia], 1996, no. 4, pp. 130-148.
Koialovich M.O., Litovskaia tserkovnaia uniia [Lithuanian Church Union], vol. 1, St. Petersburg, Tipografіia v Troitskom pereulk, 1859, 442 pp.
Koialovich Mikh. Iocifov, [in:] S.N. Iuzhakov (Ed.), Bol’shaia Entsiklopedіia. Slovar’ obshchedostupnykh svedenіi po vsem otrasliam znanіia [Great Encyclopaedia. Dictionary of Widely Available Terms in all Branches of Knowledge], vol. 11, St. Petersburg, “Prosveshchenіe” 1903, p. 446.
Koialovich Mikhail Iosifovich, [in:] Russkii biograficheskii slovar‘. Setevaia versiia [Russian biographical dictionary. Network version], Available at: http:// kolibry.astroguru. com/01110249.htm [accessed: 28.06. 2017].
Koialovich Mikhail. Ocipovich, [in:] A.M. Prozhorov, Bol‘shaia Sovetskaia Entsiklopediia [Great Soviet Encyclopaedia], vol. 13, Moscow, Sov. Entsiklopediia, 1973, p. 308.
Koialovich” M.O., Istoriia russkago samosoznanіia po istoricheskim pamiatnikam i nauchnym sochinenіiam [History of the Russian Self-Awareness in Historical Memorabilia and Academic Papers], St. Petersburg, Tipografіia A.C. Cuvorina, 1901, 593 pp.
Koperek S., Dom Prosper Guéranger, inspirator życia duchowego pierwszych zmartwychwstańców [Dom Prosper Guéranger, an Initiator of Spiritual Life of the First Resurrectionists], “Zeszyty Historyczno-Teologiczne” [Historical and Theological Notebooks] 1999, no 4-5(5), pp. 19-28.
Kopij M., Św. Jozafat Kuncewicz, biskup i męczennik, 12 listopad 2005 [St. Josaphat, Bishop and Martyr, 12 November 2005], [in:] Malach.org, Available at: http: //www. malach.org/article.php/Jozafat-Kuncewicz/print [accessed: 28.06.2017].
Kratkaia tserkovnaia Rossіiskaia istorіia sochinennaia Mitropolitom Platonom [Short Russian Church History Written by the Metropolitan Platon], vol. 1-2, Moscow, Sinodal’naia Tipografіia, 1823, vol. 1: 396 pp., vol. 2: 359 pp.
Kratkie geograficheskie, politicheskie i istoricheskie izvestiia o Maloi Rossii (…) sobrany i izdany v svet Vasil’em Rubanom, v Sant-Peterburge 1773 g. (Pіdgotovka do druku ta komentar V. V. Kravchenka) [Short Geographical, Political and Historical Information About Little Russia (…) collected and published by Vasyl Ruban in Petersburg in 1773 (preparation for publication and remarks by W.W. Kravchenka)], [in:] Skhіd-Zakhіd: Іstoriko-kul’turologіchnii zbіrnik [East-West. Historical and Cultural Collection], 3rd ed., Kharkіv, Maidan, 2001, pp. 268-317.
Kuzoro K.A., “Dukhovnyi reglament” 1721 goda: rol’ i znachenie izucheniia istorii [“Spiritual Rules” 1721: the Role and Importance of the Study of History], [in:] Pravoslavnoe nasledie kak istochnik dukhovnogo i obshchestvennogo razvitiia Rossii. Materialy XXII-ykh Dukhovno-istoricheskikh chtenii pamiati sviatykh ravnoapostol’nykh Kirilla i Mefodiia [Russian Orthodox Heritage as a Source of Spiritual and Social Development of Russia. Materials of XXII Spiritual and Historical Lectures to the Memory of Saints Cyril and Methodius], Tomsk, NIT-GU, 2013, pp. 149-154.
Lebedeva N.A., Filosofskaia mysl’ russkogo dukhovenstva v rossiiskom Prosveshchenii: Avtoreferat dissertatsii kand. filosof. Nauk [Philosophical Thought of Russian Clergy in Russian Enlightenment; first-person narrative summary of the doctoral dissertation], Murmansk, MGTU, 2003, 221 pp.
Listovskii I.S., Filaret, arkhiepiskop Chernigorskii [Philaret, Archbishop of Chernigorsk], Chernigov, Tipografіia Gubernskago Pravlenіia, 1894, 429 pp.
Ławreszuk M., W poszukiwaniu męczeństwa. Analiza prawosławnych tekstów liturgicznych [Search for Martyrdom. Analysis of Orthodox Liturgical], “EL PIS ” [EL PIS ] 2015, no. 17, pp. 31-36. DOI : 10.15290/elpis.2015.17.04
Makarii (Bulgakov), Istoriia Russkoi Tserkvi [History of the Russian Orthodox Church], M.V. Dmitriev, B.N. Floria, V.S. Shul’gin (Eds.), vol. 6, Moscow, Izdatel’stvo Spaso-Preobrazhenskogo Valaamskogo monastyria, 1996, 798 pp.
M akarii (Bulgakov), Istoriia Russkoi Tserkvi 12 tomov [History of the Russian Orthodox Church in 12 volumes], St. Petersburg, Tip. R. Golike, 1883.
Makarii (Bulgakov), Pravoslavno-dogmaticheskoe bogoslovie [Orthodox dogmatic theology], vol. 1, St. Petersburg, Palomnik, 1999, 598 pp.
Makarov M.I., Kategoriia “dobrodetel’naia zhizn’” v otechestvennoi religioznopedagogicheskoi literature vtoroi poloviny XIX – nachala XX veka [The Category of “Virtuous Life” in the Native Religious and Pedagogical Literature of the 2nd Half of the 19th – Early 20th Century], “Vestnik PST GU IV: Pedagogika. Psikhologiia” [PST GU Bullet IV: Pedagogy, Psychology] 2013, no. 4 (31), pp.67-77.
Matveev A., Vitebskaia Pravoslavnaia Eparkhiia [Vitebsk Russian Orthodox Eparchy], [in:] Vitebsk. orthodoxy.ru, Available at: http:// www. vitebsk. orthodoxy.ru/ history/ index.shtml [accessed: 28.06.2017).
Morawiec N., Andrzej Murawjow i oberprokuratorska wizja unii brzeskiej [Andrei Muraviov and the Chief Procurator’s Vision of the Union of Brest], [in:] M. Melnyk (Ed.), Kościół greckokatolicki na Warmii i Mazurach. Wobec doświadczeń przeszłości i przemian społeczno-politycznych w Polsce [The Greek Catholic Church in Warmia and Mazury. Facing Past Experience and Socio-Political Changes in Poland], Olsztyn, UWM , 2006, pp. 17-30.
Morawiec N., Between the royal throne and the royal doors. Missionary activity of the Russian Orthodox Church in the synodal period and the historiography of the so-called learned monachs, [in:] A.W. Mikołajczak, M. Miazek-Męczyńska, R. Dymczyk (Eds.), Boym et cetera, Poznań, Humanistic and Interdisciplinary Research Group AM U, 2015, pp. 147-174.
Morawiec N., Dekonstrukcja ruskości? „Litewska cerkiewna unia”. Mikołaj Kojałowicz a metafora zjednoczenia [Deconstruction of Ruthenianism? “The Lithuanian Church Union”. Mikhail Koyalovich and the Metaphor of the Union], [in:] G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska (Eds.), W poszukiwaniu tożsamości. Język. Religia. Tożsamość [In Search for Identity. Language. Religion. Identity], Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, 2012, pp. 143-165.
Morawiec N., Dogmatization of Ruthenianism/Russicism. The metaphor of union in the historiography of the so-called “school of Mikhail Koyalovich”, [in:] R. Dymczyk, I. Krywoszeja, N. Morawiec (Eds.), Crossroads. From Rus‘ to…, Częstochowa, Humań, Poznań, Solaris, 2015, pp. 103-123.
Morawiec N., Historiografia jako element kształtowania unickiej tożsamości. Unia i unici w twórczości historycznej Józefa Siemaszki [Historiography as an Element of Formation of Uniate Identity. The Union and Uniates in the Historical Works of Józef Siemaszko], [in:] B. Lastovskii (Ed.), Bolkhovіtіnovskii shchorіchnik 2009 [Bolkhovitinovsky Yearbook], Kiїv, НКТПІКЗ, Fenіks, 2010, pp. 197-213.
Morawiec N., Historiografia synodalna, historiografia oberprokuratorska, a metafora synodalności. Z badań nad prawosławną nauką historyczną okresu/ustroju synodalnego [Synodal Historiography, Chief Procurator’s Historiography and the Metaphor of Synodality. From Studies in the Russian Orthodox Historiography of the Synodal Period/System], [in:] Цeрква-наука-суспiльство: питання взаємоди. Maтерiaли Дев’ятої Miжнароднoї науковoї конференцiї (25-27 травня 2011р.) [Orthodox Church – Studies – Society – Questions About Mutuality. Materials of the Ninth International Academic Conference 25th – 27th May, 2011)], Kiiv, НКТПІКЗ, 2011, pp. 124-133.
Morawiec N., Kozaczyzna a unia brzeska w pracy “Historia Cerkwi Ruskiej” arcybiskupa Filareta Gumilewskiego [Cossacks and the Union of Brest in “The History of the Russian Church” by Archbishop Filaret Gumilevsky], “Prace Naukowe WS P w Częstochowie. Zeszyty Historyczne” [Research Papers of the Higher Teacher Education School in Częstochowa. Historical Notebooks] 2003, vol. 8, pp. 103-114.
Morawiec N., Paradygmaty cerkiewnej historiografii w praktyce badawczej (koniec XVIII – 1917 r.) [Paradigms of Russian Orthodox Historiography in Research Practice (End of the 18th Century – 1917)], [in:] S. Krolevets’; V. Kolpakova (Eds.), Mogilians’kі chitannia 2006: Zbіrnik naukovikh prats’. Dolia muzeinikh zіbran’ [Mohylany Readings 2006. Collection of Academic Papers. Fates of Museum Collections], pt. 1, Kiiv, Feniks, 2007, pp. 153-158.
Mozhaeva G.B., Bantysh-Kamenskii Dmitrii Nikolaevich, [in:] A.A. Chernobaev (Ed.), Istoriki Rossii. Biografii [Historians of Russia. Biographies], Moscow, Rossiiskaia politicheskaia entsiklopediia (ROSS PEN ), 2001, pp. 122-131.
Muravev A.N., Istorіja Rossіjskoj Cerkvi [History of the Russian Church], St. Petersburg, Tipografiia Otd. Sob. E.I.B. Kanceljarіi, 1845, 441 pp.
Murav‘ev A.N., Pis”ma o bogosluzhenii. Izdanie v dvukh tomakh [Writings on Devotion in two volumes], vol. 1, Moscow, Russkii Dukhovnyi Tsentr, 1993, 369 pp.
Murav’ev A.N., Slovo kafolicheskogo pravoslaviia rimskomu katolichestvu [A Word of the Orthodox Catholic Church to the Roman Catholic Church], [in:] Pribavleniia k Tvoreniiam sv. Ottsov [Annex to the Works of the Holy Fathers], Moskva, Tipografіia A. Semena, 1852, vol. 11, no. 2, pp. 272-336.
Pal’mov I.S., Pamiati Mikhaila Іosifovicha Koialovicha [In Memory of Mikhail Josifovich Koialovich], [in:] M.O. Koialovich, Istoriia russkogo samosoznanіia po istoricheskim pamiatnkam i nauchnym sochinenіiam [M.O. Koialovich, History of Russian Self-Consciousness on Historical Sites and Scientific Writings], St. Petersburg, Tipografіia A.C. Cuvorina, 1901, pp. XI-XXXVI.
Piccin M., La politica etno-confessionale zarista nel Regno di Polonia: la questione uniate di Cholm come esempio di nation-building russo (1831-1912). Tesi didottorato [Tsarist Ethno-Confessional Policy in the Kingdom of Poland: the Uniates of Chelm as an Example of the Russian Nation-Building (1831-1912).Doctoral dissertation], Venezia Università Ca’ Foscari 2011, 367 pp.
Raev M., Soblazny i razryvy: Georgii Florovskii kak istorik russkoi myśli [Temptations and Spurts: George Florovsky as a Historian of the Russian Thought], [in:] Iu.P. Cenokosova (Ed.), Georgii Florovskii: sviashchennosluzhitel’, bogoslov, filosof [George Florovsky: Clergyman, Theologian, Philosopher], Moskva, Progress, 1995, pp. 241-306.
Semashko Iosif [Semashko Iosif], [in:] Russkii biograficheskii slovar’. Setevaia versiia [Russian biographical dictionary. Network version], Available at: http:// kolibry.astroguru. com/ 01180714.htm [accessed: 28.06. 2017].
Shakhovskoi D.M., Mitropolit Makarii kak tserkvnyi myslitel’ i istorik [Metropolitan Macarius as a church thinker and historian], [in:] D.F. Poloznev, S.G. Iakovenko (Ed.), Makarii (Bulgakov), Istoriia Russkoi Tserkvi [History of the Russian Church], vol. 7, Moskva, Izdatel’stvo Spaso-Preobrazhenskogo Valaamskogo monastyria, 1996, pp. 7-14.
Shevkun P.V., Likvidatsiia brestskoi unii: kommunikativnyi aspekt [Abolition of the Union of Brest: Communication Aspect], “Nauchnye Vedomosti Belgorodskogo gosudarstvennogo universiteta” [Scientific Journal of Belgorod State University] 2016, no. 22(243), vol. 40, pp. 117-123.
Siwicki P., Święty Jozafat [Saint Josaphat], [in:] Unici.pl, Available at: http://unici. pl/content/view/47.html [accessed: 28.06.2017].
Sjemaska Josyf, [w:] Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon [Biographical and Bibliographic Church Lexicon], Available at: http: // www. bautz.de/bbkl/s/sjemaska_j. shtml [accessed: 28.06.2017].
Solntsev N.I., Istoricheskaia kontseptsiia arkhiepiskopa Chernigovskogo Filareta (Gumilevskogo) v rabote “Istoriia russkoi tserkvi” [Historical Conception of Filaret (Gumilevsky), Archbishop of Chernigov in “The History of the Russian Church”], “Vestnik Nizhegorodskogo universiteta im. N.I. Lobachevskogo [Bulletin of the Lobachevsky University of Nizhny Novgorod], Seriia Istoriia, 2003, vol. 1 (3), pp. 154-161.
Solov’ev I., Professor P. V. Znamenskii kak istorik Russkoi Tserkvi [Professor P. Znamensky as a Historian of the Russian Orthodox Church], [in:] P.V. Znamenskii, Istoriia ruskoi tserkvi (uchebnoe rukovodstvo) [P.W. Znamensky, The History of the Russian Orthodox Church (textbook)], Paris, Moscow, Bibliotheque Slave de Paris, Krutitskoe patriarshee podvor’e, 2000, pp. 3-9.
Staliűnas D., Making Russians. Meaning and Practice of Russification in Lithuania and Belarus after 1863, Amsterdam, New York, Rodopi, 2007, 465 pp.
Sverdlov M.B., Ekaterina II kak istorik [Catherine II as a Historian], “Vestnik Leningradskogo gos. un-ta im. A.S. Pushkina: Nauchnyi zhurnal” [Bulletin of the Pushkin Leningrad State University: Academic Journal], vol. 4: Istoriia, 2014, no. 3, pp. 53-65.
Tairova-Iakovleva T.G., Proekt izdaniia opisi Malorossiiskogo prikaza [Draft of publication of description of the Little Russia Prikaz], “Studia Slavica et Balcanica Petropolitana” [Petersburg Slavonic and Balcan Studies ] 2013, no. 1, pp. 169-173.
Teplova V.A., M.O. Koialovich i russkaia pravoslavnaia istoriografiia [M.O. Koyalovich and Russian Orthodox Historiography], [in:] M.O. Koialovich, Istoriia vossoedineniia zapadnorusskikh uniatov starykh vremen (do 1800g.) [M.O. Koyalovich, History of the Union of Western Russian Uniates of Old Times (until 1800)], Minsk, Luchi Sofii, 1999, pp. 385-395.
Tolstoy D., Le Catholicisme Romain en Russie. études historiques [Roman Catholicism in Russia. Historical Studies], Paris, Dentu, vol. 1, 1863, 490 pp., vol. 2, 1864, 532 pp.
Vishina G.V., Neznamova S.P., E. Bolkhovitinov kak pedagog i ego vklad v razvitie germenevtiki XVIII – nachala XIX veka [E. Bolkhovitinov as a Pedagogue and His Contribution to the Development of Hermeneutics of the 18th to the Early 19th Century], “Vestnik Samarskogo Gosudarstvennogo Universiteta” [Bulletin of Samara State University], Seriia “Gumanitarnye Nauki” 2002, no. 1, pp. 202-216.
Weeks T.R., Between Rome and Tsargrad: The Uniate Church in Imperial Russia, [in:] R.P. Geraci, M. Khodarkovsky (Eds.), Of religion and empire: missions, conversion, and tolerance in Tsarist Russia, Ithaca, Cornell University Press, 2001, pp. 70-91.
Zaslavskii V., Iosafat Kuntsevich: muchenik za edinstvo Khristovoi Tserkvi [Iosafat Kuntsevich: Martyr for the Unity of the Church of Christ], [in:] Pravoslavnye katoliki Odessy [Orthodox Catholics in Odessa], Available at: http://www.cerkva.od.ua/ iosafat-kuntsevich/646-546 [accessed: 28.06. 2017].
Zhizneopisanie vysokopresviashchennogo Makariia (Bulgakova), mitropolita Moskovskogo i Kolomenskogo [Life of the Reverend Makarii Bulgakov, the Metropolitan of Moscow and Kolomna], [in:] C.A. Beliaeva (Ed.), Makarii (Bulgakov),Istoriia Russkoi Tserkvi [History of the Russian Church], vol. 1, Moscow, Izdatel’stvo Spaso-Preobrazhenskogo Valaamskogo monastyria, 1994, pp. 11-32.
Znamenskii P.V., Istoriia Ruskoi Tserkvi (uchebnoe rukovodstvo) [History of the Russian Orthodox Church (textbook)], Paris, Moscow, Bibliotheque Slave de Paris, Krutitskoe patriarshee podvor’e, 2000, 462 pp.
Znamenskii Petr Vasil’evich, [in:] S.N. Iuzhakova (Ed.), Bol’shaia Entsiklopedіia. Slovar’ obshchedostupnykh svedenіi po vsem otrasliam znanіia [Great Encyclopaedia. Dictionary of Widely Available Terms in all Branches of Knowledge], vol. 9, St. Petersburg, Prosveshchenіe, 1902, pp. 687.
Związek J., Św. Jozafat Kuncewicz w polskim kaznodziejstwie katolickim [St. Josaphat Kuntsevich in Polish Catholic Preaching], [in:] A.J. Zakrzewski i J. Fałowski (Eds.), 400-lecie Unii Brzeskiej. Tło polityczne, skutki społeczne i kulturalne [4th Centenary of the Union of Brest. Political Background, Social and Cultural Impacts], Częstochowa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1996, pp. 161-196.
Żywot św. Jozafata Kuncewicza męczennika, arcybiskupa połockiego rit. gr. opowiedziany na tle historyi kościoła ruskiego według dzieła O. Alfonsa Guépin, z przedmową H. Kalinki C. R., [Life of St. Josaphat Kuntsevich, Martyr, Greek Catholic Archbishop of Polotsk, Told on the Background of the History of the Ruthenian Church according to the Work of Fr. Alfons Guépin, with the Foreword by H. Kalinka CR ], Lviv, Gubrynowicz-Schmidt, 1885, 439 pp.
.png)
