Decyzyjna niedyspozycja. Niektóre oblicza relatywizmu w wybranych utworach prozatorskich Jegora Fietisowa

Najnowsza proza rosyjska, wpisująca się w nieco szerzej ujmowaną literacką „współczesność”, daje wyraz powszechności problemów „pokoleniowych” zakorzenionych w ludzkich lękach, kłopotach tożsamościowych, zagubieniu i poczuciu samotności. Na przykładzie analizy dwóch wpisujących się w koncepcję petersburskiego tekstu literatury rosyjskiej powieści autorstwa Jegora Fietisowa widać, jak bardzo związane są one z kwestiami egzystencjalnymi. Odzwierciedlone w powieściowych dialogach rozważania mają charakter ideowy i są zorientowane wokół dramatyzmu wyborów, wolności i odpowiedzialności, gry pozorów, życiowego autentyzmu, a także zdystansowania względem „narzucanego”. Ich podstawowe przesłanie dotyczy zaś „decyzyjnej niedyspozycji”, jako swego rodzaju niemocy przeżywanej w obliczu konieczności dokonania wyboru. Problem, stanowiący jedno z kluczowych doświadczeń ludzkiej subiektywności, typowy dla „współczesności”, w omawianych utworach często bywa relatywizowany.

Decision-Making Indisposition. Some Features of Relativism in Selected Prose Works by Egor Fetisov

Awdiejew A., Habrajska G., Wprowadzenie do gramatyki komunikacyjnej, t. 2, Łask, Oficyna Wydawnicza LE KSEM , 2006, 395 ss.

Bachtin M., Estetyka twórczości słownej, tłum. D. Ulicka, oprac. przekładu i wstęp E. Czaplejewicz, Warszawa, PIW, 1986, 576 ss.

Bachtin M., Problemy poetyki Dostojewskiego, tłum. N. Modzelewska, Warszawa, PIW, 1970, 410 ss.

Bachtin M., Słowo w powieści, [w:] Idem, Problemy literatury i estetyki, tłum. W. Cesluk- Grajewski, Warszawa, Czytelnik, 1982, ss. 82-277.

Bal M., Narratologia. Wprowadzenie do teorii narracji, tłum. zespół tłumaczy ze specjalności przekładowej Instytutu Filologii Polskiej UAM w Poznaniu, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012, 263 ss.

Bauman Z., Płynna nowoczesność, tłum. T. Kunz, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 2006, 340 ss.

Brążkiewicz B., Choroba psychiczna w literaturze i kulturze rosyjskiej, Kraków, Księgarnia Akademicka, 2011, 392 ss.

Brążkiewicz B., W zderzeniu z teraźniejszością. Dialogiczność współczesnej prozy petersburskiej, „Ethos” 2020, nr 1(129), ss. 91-116.

Copleston F., Filozofia współczesna. Badania nad pozytywizmem logicznym i egzystencjalizmem, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX, 1981, 216 ss.

Custine de A., Listy z Rosji. Rosja w 1839 roku, tłum. M. Górski, Kraków, Wydawnictwo Aramis, 1989, 249 ss.

Duda K.A., Szkice o prozie rosyjskiej XXI wieku: Ulicka, Szyszkin, Pielewin, Minajew, Sienczyn, Kuricyn, Starobiniec…, Kraków, Księgarnia Akademicka, 2017, 266 ss.

Erll A., Kultura pamięci. Wprowadzenie, przekł. A. Teperek, posł. i red. nauk. M. Saryusz-Wolska, Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Niemiecki Instytut Historyczny, 2018, 317 ss.

Mandelsztam O., O naturze słowa, [w:] Idem, Słowo i kultura. Szkice literackie, tłum. i oprac. R. Przybylski, Warszawa, Czytelnik, 1972, ss. 24-41.

Mandelsztam O., Świt akmeizmu, [w:] Idem, Słowo i kultura. Szkice literackie, tłum. i oprac. R. Przybylski, Warszawa, Czytelnik, 1972, ss. 181-185.

Markiewicz H., Polifonia, dialogiczność i dialektyka. Bachtinowska teoria powieści, „Pamiętnik Literacki” 1985, nr 76/2, ss. 83-98.

Pankalla A., Doświadczenia graniczne, [w:] Z.W. Dudek, A. Pankalla, Psychologia kultury. Doświadczenia graniczne i transkulturowe, Warszawa, ENETEIA, 2005, ss. 25-164.

Poyatos F., Literary Anthropology: Toward a New Interdisciplinary Area, [w:] Literary Anthropology. A New Interdisciplinary Approach to People, Signs and Literature, red. F. Poyatos, Amsterdam, Philadelphia, John Benjamins Publishing Company, 1988, ss. 3-49.

Sałajczykowa J., Dziesięciolecie przemian. Proza rosyjska lat 1985-1995, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1998, 189 ss.

Wołodźko-Butkiewicz A., Od pieriestrojki do laboratoriów netliteratury. Przemiany we współczesnej prozie rosyjskiej, Warszawa, Studia Rossica, 2004, 438 ss.

Большакова А., Феноменология литературного письма. О прозе Бориса Евсеева, Москва, МАКС Пресс, 2004, 142 ss.

Люсый А.П., Московский текст: текстологическая концепция русской культуры, Москва, Издательский дом „Вече”, ООО „Русский импульс”, 2013, 320 ss.

Люсый А.П., Поэтика предвосхищения. Россия сквозь призму литературы, литература сквозь призму культурологии: теоретическая комедия, Москва, Товарищество научных изданий КМК, 2011, 570 ss.

Синдаловский Н.А., Словарь петербуржца. Лексикон Северной столицы. История и современность, Москва, Санкт-Петербург, Издательство Центрполиграф, Русская тройка-Спб, 2014, 635 ss.

Статистические показатели по выпуску печатных изданий, Российская книжная палата, Филиал ИТАР-ТАСС, [w:] http://www.bookchamber.ru/statistics.html [dostęp: 30.05.2021].

Топоров В.Н., Петербургский текст русской литературы, Санкт-Петербург, Искусство-СПБ, 2003, 616 ss.

Фетисов Е., Пас в пустоту, Санкт-Петербург, Издательство «Союз писателей Петербурга», 2014, 240 ss.

Фетисов Е.С., Ковчег, Москва, Время, 2018, 224 ss.

Шульц С.С. (младший), Склярский В.А., Бродячая собака. Век нынешний – векминувший, Санкт-Петербург, Белое и Черное, 2002, 207 ss.