Pamięć „mniejszościowa” i pokaleczona w najnowszej literaturze chorwackiej (na przykładach prozy Ludwiga Bauera, Ivany Šojat Kuči i Slobodana Šnajdera)
Abstrakt
W artykule została poruszona problematyka pamięci zbiorowej oraz indywidualnej, na przykładzie traumatycznych doświadczeń mniejszości niemieckiej (tzw. Szwabów) w Jugosławii (w latach 1945-1990). Trwająca kilkadziesiąt lat konfiskata pamięci skutkowała utratą tożsamości, którą po 1990 roku trzeba było na nowo zbudować. Sposobem na jej odzyskanie stały się narracje literackie, motywowane pamięcią pokaleczoną przez system autorytarny. Problematykę tę poruszono między innymi w trzech powieściach, których publikacja spotkała się z ożywioną reakcją badaczy i krytyków literatury. Są to Ludwiga Bauera Kratka kronika porodice Weber, Ivany Šojat Kuči Unterstadt i Slobodana Šnajdera Doba mjedi. Pamięć, zgodnie z ustaleniami teoretycznymi Elżbiety Rybickiej, została ukazana zarówno jako koncept literaturoznawczy, jak również kategoria egzystencjalna. Powieści przywołanych autorów ilustrują, w jaki sposób literatura staje się medium i nośnikiem pamięci.
“Minority” and Mutilated Memory as Depicted in the Latest Croatian Literature (in Representative Examples of Prose by Ludwig Bauer, Ivana Šojat Kuči and Slobodan Šnajder)
PEŁNY TEKST:
PDFReferences
Bauer L., Kratka kronika porodice Weber, Zaprešić, Fraktura, 2007, 228 ss.
Buryła S. Drażliwe tematy z historii polsko-żydowskiej w eseistyce Henryka Grynberga, [w:] Teraźniejszość i pamięć przeszłości. Rozumienie historii w literaturze polskiej XX i XXI wieku, red. H. Gosk i A. Zieniewicz, Warszawa, Dom Wydawniczy Elipsa, 2006, ss. 213-228.
Czerwiński M., Drugi svjetski rat u hrvatskoj i srpskoj prozi (1945-2015), Zagreb, Hrvatska sveučilišna naklada, 2018, 301 ss.
Donat B., Ljuštenje luka… na hrvatski način, „Vijenac” 2008 nr 367, [w:] https://www.matica.hr/vijenac/367/ljustenje-luka-na-hrvatski-nacin-4780/ [dostęp: 03.11.2019].
Dujić L., Podunavski Nijemac – statist i(li) suputnik suvremene hrvatske proze, „Godišnjak Njemačke narodnosne zajednice”, 2005, ss. 211-216.
Durić D., Između književnosti i pamćenja: prisjećanje zaboravljenoga, Rijeka, Filozofski fakultet Sveučilišta u Rijeci, 2018, 256 ss.
Dyras M., Rekonstrukcje tożsamości „naddunajskich Szwabów” wobec wielojęzyczności kulturowej, [w:] Konstrukcje i dekonstrukcje tożsamości, t. II . Tożsamość wobec wielojęzyczności, red. E. Golachowska, A. Zielińska, Warszawa, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 2012, ss. 167-177.
Erll A., Literatura jako medium pamięci zbiorowej, [w:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków, Universitas, 2009, ss. 211-247.
Geiger V., Jurković I., Što se dogodilo s Folksdojčerima? Sudbina Nijemaca u bivšoj Jugoslaviji, Zagreb, Njemačka narodnosna zajednica, Volksdeutsche Gemainschaft, 1993, 140 ss.
Koren S., Dialogue Document Without Dialogue: Current Debates on World War II in Croatia, „Poznańskie Studia Slawistyczne” 2019, nr 16, ss. 143-157.
Kramarić Z., Dobar Nijemac, [w:] https://www.matica.hr/vijenac/592/dobar-nijemac-26159/ [dostęp: 07.11.2019].
Najder Z., Węzły europejskiej pamięci, [w:] https://bon.edu.pl/media/book/pdf/Wezly_europejskiej_pamieci-ZN .pdf [dostęp: 05.11.2019].
Neumann B., Literatura, pamięć, tożsamość [w:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków, Universitas, 2009, ss. 249-284.
Nora P., Czas pamięci, tłum. W. Dłuski, „Res Publica Nowa” 2001, nr 7, ss. 37-44.
Rybicka E., Miejsce, pamięć, literatura (w perspektywie geopoetyki), „Teksty Drugie” 2008, nr 1/2 (109/110), ss. 19-32.
Szperlik E., Chorwacka (nie)pamięć o Jugosławii. Przemilczenia, pominięcia i odpamiętanie w prozie chorwackiej po roku 1991, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM , 2019, 302 ss.
Šnajder S., Doba mjedi, Zagreb, TIM press, 2015, 372 ss.
Šojat-Kuči I., Unterstadt, Zaprešić, Fraktura, 2009, 427 ss.
Zaleski M., Formy pamięci, Gdańsk, słowo/obraz terytoria, 2004, 341 ss.
.png)
