Bunin, chrześcijaństwo i rewolucja

Za punkt wyjścia do refleksji na temat rewolucji posłużył dziennik pierwszego rosyjskiego noblisty w dziedzinie literatury Iwana Bunina, w którym opisano wydarzenia 1918- 1919 r. w Moskwie i Odessie. Oryginalny tytuł Окаянные дни sugeruje ich genezę w buncie biblijnego Kaina. Zarówno w owym pisanym na gorąco diariuszu, jak i w powstałym już na emigracji opowiadaniu Bogini Rozumu autor wykorzystał epizody Wielkiej Rewolucji Francuskiej, konstatując uniwersalizm mechanizmów rządzących każdą rewolucją. W artykule odwołano się również do prac francuskich historyków – Georges’a Lenotre’a i Reynalda Sechera, a także szkicu historiograficznego rosyjskiego poety Fiodora Tiutczewa. Na podstawie przeanalizowanego materiału badawczego wysunięta została teza o ontologicznej sprzeczności pomiędzy rewolucją a chrześcijaństwem. Pierwsza propaguje kult Rozumu oraz bunt, i w konsekwencji jest cywilizacją śmierci. Chrześcijaństwo z kolei wyznaje zmartwychwstałego Chrystusa, głosi powszechne zmartwychwstanie umarłych, i jest bezwzględną afirmacją życia.

Bunin, Christianity and Revolution

The diary of Russia’s first Nobel Prize winner in literature, Ivan Bunin, describing the events of 1918-1919 in Moscow and Odessa, served as a starting point for reflection on the revolution, the genesis of which is seen in the rebellion of the biblical Cain, as the original title Окаянные дни suggests. In both works – this diary, written in the spur of the moment, and in the short story The Goddess of Reason written in exile, the author used episodes from the Great French Revolution, stating the universalism of the mechanisms by which every revolution in ruled. The article also refers to the works of French historians Georges Lenotre and Reynald Secher, as well as the historiosophical sketch of Russian poet Fyodor Tyutchev. Based on the analysed research material, a thesis about the ontological contradiction between a revolution and Christianity was put forward. The former propagates the cult of Reason and calls for rebellion which consequently leads to the civilization of death. Christianity confesses the Risen Christ, proclaims the universal Resurrection of the dead and is an absolute affirmation of life.

Keywords: Ivan Bunin, Revolution in Russia, Great French Revolution, Vendée, the cult of Reason

Bunin I., Późna godzina. Opowiadania emigracyjne i „Nieszczęsne dni” (dziennik z lat 1918-1919), wyb., tłum. i koment. R. Lis, Warszawa, Wydawnictwo Sic!, 2013, 360 ss.

Bunin I., Przeklęte dni, tłum. i przyp. J. Kornel, Warszawa, Czytelnik, 2000, 150 ss.

Byron J., Kain. Misterium, tłum. J. Paszkowski, [w:] Idem, Dramaty, wyb., przedm. i przyp. J. Żuławski, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986, ss. 515-617.

Klimak J., Drabina raju, wstęp A. Naumowicz, tłum. W. Polanowskiego. E. Osek, Kęty, Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2011, 438 ss.

Kuffel J., Hezychazm Rusi Moskiewskiej, Metoda interpretacji na podstawie wybranych zabytków literatury przekładowej i oryginalnej, Kraków, Wydawnictwo Promo, 2013, 610 ss.

Lenotre G., Ze starych papierów, wyb., tłum. i przyp. P. Hertz, Warszawa, Czytelnik, 1965, 403 ss.

Lis R., W lodach Prowansji. Bunin na wygnaniu, Warszawa, Wydawnictwo Sic!, 2015, 431 ss.

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, oprac. Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich, Warszawa, Wydawnictwo Pallotinum, 1980, 1439 ss.

Secher R., Ludobójstwo francusko-francuskie. Wandea – Departament Zemsty, tłum. M. Miszalski, Warszawa, Aletheia, 2015, 353 ss.

Woś J., Pius VI i początki diecezji warszawskiej (wokół wydarzeń roku 1798), „Saeculum Christianum: pismo historyczno-społeczne” 1998, nr 2(5), ss. 27-38, [w:] https://bazhum.muzhp.pl/media//files/Saeculum_Christianum_pismo_historyczne/Saeculum_
Christianum_pismo_historyczne-r1998-t5-n2/Saeculum_Christianum_pismo_historyczne-r1998-t5-n2-s27-38/Saeculum_Christianum_pismo_historyczne-r1998-t5-n2-s27-38.pdf [dostęp: 30.04.2022].

Бунин И., Окаянные дни, Тула, Приокское книжное издательство, 1992, 220 ss.

Ильин И., О тьме и просветлении. Книга художественной критики: Бунин – Ремизов – Шмелев, Мюнхен, Типография Обители преп. Іова Почаевс- кого в Мюнхене-Оберменцинге, 1959, 196 ss.

Повесть временных лет, подготовка текста, перевод и комментарии О.В. Творогова, Электронные публикации Института русской литературы Пушкинского дома РАН, [w:] http://lib2.pushkinskijdom.ru/tabid-4869 [dostęp: 18.04.2022].

Тютчев Ф., Россия и Революция, пeревод с французского языка Б. Тарасова, [w:] http://tutchev.com/text/laruss_ru.shtml [dostęp: 04.05.2022].