Srednjovekovne teme u srpskoj književnosti za decu: zaborav i sećanje kao instrumenti ideologije

Od devedesetih godina 20. veka naovamo, u srpskoj književnosti za decu primećuje se pojačano interesovanje za istorijske ličnosti i događaje srpskog srednjeg veka. U bogatom fondu knjiga i slikovnica za decu u kojima se tematizuje srednjovekovna istorija, a čiji su autori Svetlana Velmar Janković, Slobodan Stanišić, Milovan Vitezović i drugi, posebno se izdvajaju određene – gotovo uvek iste – istorijske ličnosti (Stefan Nemanja, Sveti Sava, car Dušan), dok su neke druge potpuno zaboravljene. U radu se ove činjenice razmatraju u ideološkom kontekstu: povratak srednjovekovnoj istoriji i kulturi u književnosti za decu odvija se kroz sećanje na ,,svetlo doba” srpske istorije.

Medieval Themes in Serbian Children’s Literature: Oblivion and Memory as Instruments of Ideology

From the 1990s onwards, in Serbian children’s literature, there has been an increased interest in historical figures and events of the Serbian Middle Ages. In the extensive collection of books and picture books for children in which medieval history is themed, and whose authors are Svetlana Velmar Janković, Slobodan Stanišić, Milovan Vitezović and others, certain – almost always the same – historical figures (Stefan Nemanja, Saint Sava, Tsar Dusan) stand out, while some others are completely forgotten. The paper discusses these facts in an ideological context: a return to medieval history and culture in children’s literature takes place through the memory of the “bright age” of Serbian history.

Keywords: national identity, tradition, value system, Saint Sava, Tsar Dusan

Asman J., Kultura pamćenja, Beograd, Prosveta, 2011, 363 ss.

Ćorović V., Sveta Gora i Hilandar do šesnaestog veka, Beograd, Manastir Hilandar, 1985, 215 ss.

Gajić A., Neomedievalizam u savremenoj društvenoj teoriji, „Zbornik Matice srpske za društvene nauke” 2013, nr 142, ss. 49-61.

Gajić A., Srednjovekovni feudalizam, stari i novi, „Letopis Matice srpske” 2013, nr 491/6, ss. 830-856.

Golijanin Elez S., Poetika kulture u savremenoj srpskoj književnosti za decu (izazovi intertekstualnih traganja), [w:] Savremena književnost za decu u nauci i nastavi, red. V. Jovanović, T. Rosić, Jagodina – Kragujevac, Učiteljski fakultet – Pedagoški fakultet, 2010, ss. 367-384.

Konstantinović S., Ideologije u književnosti za decu, Novi Sad, Ljubitelji knjige, 2006, 127 ss.

Kulauzov Reba J., Priče o dinastiji Nemanjića, Beograd, Edit, 2013, 44 ss.

Lazić L., Plemstvo roda i plemstvo književnosti, [w:] http://www.zmajevedecjeigre.org.rs/detinjstvo/br1_99/plemstvo.html [dostęp: 10.04.2022].

Ljuštanović J., Umetnost nacionalnog vaspitanja, „Letopis Matice srpske” 1999, nr 464/4, ss. 535-538.

Pajić S., Vizantija, srednji vek i neki problemi savremene interpretacije, [w:] Vizantija u (srpskoj) književnosti i kulturi od srednjeg veka do dvadeset i prvog veka, red. D. Bošković, Kragujevac, FILUM, 2013, ss. 61-72.

Pijanović P., Naivna priča, Beograd, Srpska književna zadruga, Učiteljski fakultet, 2005, 301 ss.

Polovina N., Junaci srpske srednjovekovne prošlosti u romanima Slobodana Stanišića: identitet i ideologija, „Detinjstvo: časopis o književnosti za decu” 2018, nr 1, ss. 55-63.

Stanišić S., Gde je Simonida?, Beograd, Vulkan, 2018, 48 ss.

Stanišić S., Na dvoru Jelene Anžujske, Beograd, Vulkan, 2018, 48 ss.

Stanišić S., Simonida, Beograd, Vulkan, 2015, 204 ss.

Stanišić S., Skloni smo brzom zaboravu, [w:] http://www.novosti.rs/vesti/kultura.71.html:669864-Slobodan-Stanisic-Skloni-smo-brzom-zaboravu [dostęp: 20.05.2022].

Šarančić-Čutura S., Novi život stare priče, Novi Sad, Zmajeve dečje igre, 2006, 176 ss.

Uko S., Rastko Nemanjić – Sveti Sava: aspekti identiteta u ideološkom i kulturološkom obrascu, „Detinjstvo: časopis o književnosti za decu” 2018, nr 1, ss. 63-71.

Velmar Janković S., Knjiga za Marka, Beograd, Službeni glasnik, Vulkan, 2013, 139 ss.

Vitezović M., Princ Rastko, Beograd, Zavod za udžbenike, 2003, 148 ss.