Ziemia zapomniana. Dziennik podróży na Ruś Zakarpacką „Z neznámej zeme k Ľ”. Bohuša Nosáka-Nezabudova

Artykuł przybliża treści dziennika podróży Bohuša Nosáka-Nezabudova, Z neznámej zeme k Ľ (Z nieznanej ziemi do Ľ). Autor opisuje w nim swoje wrażenia z podróży na Ruś Zakarpacką. Podwójna perspektywa w widzeniu tej krainy i jej mieszkańców (przestrzeń idylliczna zderza się tu z przestrzenią idylli zdegradowanej) odpowiada podwójności samego podmiotu podróżującego, który rozdarty jest między wrażliwym obserwatorem, kształtującym legendę Rusi jako ziemi zapomnianej i nieznanej, a emisariuszem przybyłym tam z pewnym ideologicznym nastawieniem i budzicielskim zapałem.

Forgotten Land. Bohuš Nosák-Nezabudov’s Travel Journal to Transcarpathian Ruthenia – “From Unknown Land to L”

The article presents the contents of Bohuš Nosák-Nezabudov’s travel journal, From Unknown Land to Ľ. The author describes his impressions of the trip to Zakarpattia Ruthenia. The double perspective in seeing this land and its inhabitants (the idyllic space collides here with the space of degraded idyll) corresponds to the duality of the traveling subject himself, who is torn between adopting an attitude of a sensitive observer who shapes the legend of Russia as a forgotten and unknown land, or an emissary who came there with a certain ideological approach and awakening enthusiasm.

Keywords: travel journal, letters, Transcarpathian Ruthenia, Slavic reciprocity, national revival

Anderson B., Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, tłum. S. Amsterdamski, Kraków, Wydawnictwo Znak, 1997, 207 ss.

Bobrownicka M., Narkotyk mitu: szkice o świadomości narodowej i kulturowej Słowian zachodnich i południowych, Kraków, Universitas, 1995, 138 ss.

Klátik Z., Vývin slovenského cestopisu, Bratislava, Vydavateľstvo Slovenskej akademie vied, 1968, 476 ss.

Kozik J., Ukraiński ruch narodowy w Galicji, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1973, 291 ss.

Książek E., Tekst epistolarny w świetle etykiety językowej, Kraków, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2008, 164 ss.

Lazar E., Bohuš Nosák-Nezabudov, „Litteraria” 1959, nr 2, ss. 48-88.

Majerek R., Pamięć – mit – tożsamość. Słowackie procesy autoidentyfikacyjne w okresie odrodzenia narodowego, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011, 164 ss.

Nosák-Nezabudov B., Próza. Zlatý fond denníka SME 2009, [w:] http://zlatyfond.sme.sk/dielo/1198/Nosak-Nezabudov_Proza[dostęp: 29.05.2022].

Nosák-Nezabudov B., Spevy tatranské, red. I. Sedlák, Bratislava, Tatran, 1984, 292 ss. Romantyczne wędrówki po Galicji, red. A. Zieliński, Wrocław, Ossolineum, 1987, 518 ss.

Sedlák I., Bohuš Nosák-Nezabudov, Martin, Matica slovenská, 1982, 409 ss.

Tichý F., Bohuš Nosák a podkarpatskí Rusíni, „Sborník Matice slovenskej” 1927, r. 5, nr 1-2, ss. 1-21.

Witkowska A., Sławianie, my lubim sielanki…, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972, 192 ss.

Wolff L., Wynalezienie Europy Wschodniej. Mapa cywilizacji w dobie oświecenia, tłum. T. Bieroń, Kraków, Międzynarodowe Centrum Kultury, 2020, 648 ss.

Žeňuch P., Andrej Deško a Bohuš Nosák-Nezabudov o kultúrnych stereotypoch na východnom Slovensku a v Podkarpatskej Rusi v 40. rokoch 19. Storočia, „Slavica Slovaca” 2016, r. 51, nr 1, ss. 10-32.

Žeňuch P., Terra incognita v zápisoch Bohuša Nosáka Nezabudova, „Krakowsko-Wileńskie Studia Slawistyczne”, t. 11: Zbrojne i ideologiczne konflikty w dawnym piśmiennictwie Słowian i ich echa w nowszej kulturze, red. M. Kuczyńska, J. Stradomski, Kraków, Wydawnictwo „scriptum”, 2015, ss. 247-268.