Zapomnienie/przemilczenie jako strategia kreowania narodowych kultur Serbów i Czarnogórców (casus św. Savy)

Strategia zapominania bądź przemilczania istotnych wydarzeń i postaci stanowi w ostatnim dwudziestoleciu differentia specifica procesów zachodzących w serbsko-czarnogórskiej kulturosferze. W artykule omawiany jest między innymi najbardziej wyrazisty przykład tej strategii, dotyczący postaci–symbolu – świętego Savy. Podejmowane zarówno przez serbskich, jak i czarnogórskich intelektualistów upolitycznione zabiegi przemilczania/ zapominania vs. sztucznego kreowania wydarzeń z życia tej postaci skutkują szeregiem manipulacji w sferze faktograficznej i wpisują się w świadomie projektowaną politykę kulturową obydwu narodów.
 

The Oblivion/Omission as a Strategy of Creation of Serbs’ and Montenegrins’ National Cultures (Casus of Saint Sava)

The strategy of oblivion or omission of significant events and public figures has constituted differentia specifica of the processes occurring in Serbo-Montenegrin cultural sphere during the last twenty years. The article discusses, among other things, the most striking example of this strategy as exemplified by the symbolic figure – Saint Sava. The politicised efforts around oblivion/omission vs. fabulation of some untrue events from the saint’s life, undertaken by both Serb and Montenegrin intellectuals, result in a number of manipulative actions in the factual sphere and fit into consciously projected cultural politics of both nations.

Keywords: oblivion, omission, Serbian and Montenegrin culture, saint Sava

Adžić N., Izvanjac iz Dalmacije mitropolit Crnogorske Crkve, [w:] https://crnagoraodiskona.wordpress.com/2011/06/18/izvanjac-iz-dalmacije-mitropolit-crnogorske-crkve/ [dostęp: 02.05.2022].

Brković B., Svi crnogorski sveci, [w:] http://www.montenegrina.net/pages/pages1/religija/svi_ crnogorski sveci.htm [dostęp: 02.05.2022].

Ćosović M., Kako je kult Svetog Save importovan u Crnu Goru 1856. godine, [w:] https://www.portalanalitika.me/clanak/216851--kako-je-kult-svetog-saveimportovan-u-crnu-goru-1856-godine [dostęp: 25.04.2022].

Djurović Ž.L., Cimeša B., Adžić N., Ivezić D., Crnogorski sveci, slave i običaji, Zagreb, Nacionalna Zajednica Crnogoraca Hrvatske, 2005, 243 ss.

Gil D., Dylematy identyfikacyjne w obrębie serbsko-czarnogórskiej kulturosfery. Dawne i współczesne modele (auto)refleksji, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2019, 346 ss.

Gil D., Kulty świętych jako świadectwo tożsamości etniczno-kulturowej – współczesny panteon Montenegrinorum Sanctorum, [w:] Obraz świętości – świętość w obrazie, red. I. Lis-Wielgosz, W. Jóźwiak, P. Dziadul, Poznań, Instytut Filologii Słowiańskiej UAM, 2014, ss. 123-131.

Gil D., Prawosławie. Historia. Naród. Miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005, 307 ss.

Kostić V., Svetosavska ozarenost nevjeste Jadrana. Kult Svetog Save u Boki, Novi Sad, Dobrica knjiga, 1999, 139 ss.

Kult Svetog Save na prostoru današnje Crne Gore, [w:] https://sr.wikipedia.org/sr [dostęp: 22.04.2022].

Milićević M., Život Srba seljaka, Beograd, Prosveta, 1984, 380 ss.

Nedeljković S., Čast, krv i suze. Ogledi iz antropologije etniciteta i nacionalizma, Beograd, Zlatni zmaj, 2007, 326 ss.

Nikolić B., Uvodno slovo, [w:] Falsifikati crnogorske prošlosti, red. B. Nikolić i in., Podgorica, DANU, 2011, ss. 7-12.

Rotković R., Ilustrovana istorija crnogorskoga naroda, t. I-II, Podgorica, Pobjeda, 2003, 248+310 ss.

Rotković R., Nemanjin grad nikad nije postojao, [w:] Falsifikati crnogorske prošlosti, red. B. Nikolić i in., Podgorica, DANU, 2011, ss. 87-89.

Zeković S., Sintezički pregled vrsta, načina i oblika falsifikata crnogorske prošlosti, [w:] Falsifikati crnogorske prošlosti, red. B. Nikolić i in., Podgorica, DANU, 2011, ss. 21-79.