„Zabveniju ne podlezhit”. Blokada Leningradu w dokumentach epoki oraz we współczesnym odbiorze społecznym

Przywołany tytuł dokumentalnego tomu o blokadzie Leningradu w czasie II wojny światowej wskazuje na imperatyw pamiętania o wydarzeniach, które zapisały się w pamięci całego narodu. Rodzi też pytania o uzasadnienie nakazu niezapominania. Stawiane pytania badawcze mają prowadzić do zidentyfikowania kluczowych elementów narracji – emocji, które są aktywowane poprzez odwołanie się do konkretnych faktów historycznych. Wysnute wnioski mogą stanowić punkt wyjścia do refleksji na temat skutków pamiętania – niepamiętania traumatycznych wydarzeń w życiu jakieś wspólnoty: etnicznej, narodowej, religijnej itp. Mogą również dostarczyć przesłanek teoretycznych do badań nad funkcjonowaniem pamięci o tragedii jako narzędzia wywierania wpływu w relacji władza – społeczeństwo.

“Zabveniju ne podlezhit”. Blockade of Leningrad in Documents of the Epoch and in Contemporary Public Perception

The aforementioned title of the documentary volume on the blockade of Leningrad during the World War II emphasises the imperative to remember the events that were recorded in the memory of the entire nation. It also raises questions about the justification for the non-forgetting order. The posed research questions are meant to lead to the identification of key elements of the narrative – the emotions that are triggered by referring to specific historical facts. The drawn conclusions can be a starting point for reflection on the effects of remembering – not remembering traumatic events in the life of a community: ethnic, national, religious etc. They can also provide theoretical premisses for the research on the functioning of memory about a tragedy as an influence tool in the relationship between the authorities and society.

Keywords: Russia, culture, memory, trauma, Putin

Adamowicz A., Granin D., Księga blokady, tłum. W. Bieńkowska, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, 534 ss.

Bieszanow W., Obrona Leningradu, Warszawa, Bellona, 2009, 316 ss.

Chawryło K., Rosja: rozprawa z Echem Moskwy i telewizją Dożd’, [w:] https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-03-03/rosja-rozprawa-z-echemmoskwy-i-telewizja-dozd [dostęp: 30.05.2022].

Glantz D., The Siege of Leningrad 1941–44: 900 Days of Terror, Osceola, Zenith Press, 2001, 224 ss.

Levine P.A., Obudźcie tygrysa. Leczenie traumy, tłum. B. Jarząbska-Ziewiec, Warszawa, Wydawnictwo „Czarna Owca”, 2018, 212 ss.

Putin V., The Real Lessons of the 75th Anniversary of World War II, June 18, 2020, „The National Interest”, [w:] https://nationalinterest.org/feature/vladimir-putin-real-lessons-75th-anniversary-world-war-ii-162982 [dostęp: 27.05.2022].

Reid A., Leningrad. Tragedia oblężonego miasta 1941-1944, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 2012, 629 ss.

Rogoża J., Rosja: Atak na TV „Deszcz”, ostrzeżenie dla Internetu, [w:] https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2014-02-05/rosja-atak-na-tv-deszczostrzezenie-dla-internetu [dostęp: 30.05.2022].

Secretary of State Antony J. Blinken and Latvian Foreign Minister Edgars Rinkēvičs at a Joint Press Availability, 7 marca 2022, [w:] https://www.state.gov/secretary-of-state-antony-j-blinken-and-latvian-foreign-minister-edgars-rinkevics-at-a-joint-press-availability/ [dostęp: 27.05.2022].

Steuden S., Janowski K., Trauma – kontrowersje wokół pojęcia, diagnoza, następstwa, implikacje praktyczne, „Roczniki Psychologiczne” 2016, t. XIX, nr 3, ss. 549-565. DOI http://dx.doi.org/10.18290/rpsych.2016.19.3-5pl

Toynbee A.J., Studium historii, tłum. J. Marzęcki, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2000, 845 ss.

Wood E.A., Performing Memory: Vladimir Putin and the Celebration of World War II in Russia, „The Soviet and Post-Soviet Review” 2011, nr 38, ss. 172-200, [w:]  https://moodle.swarthmore.edu/pluginfile.php/82485/mod_resource/content/0/wood.pdf [dostęp: 30.05.2022].

БрызгаловаE., АгамаловаA., Телеканал„Дождь” обязаливыплатить200 000 рублейзаопроспроблокадуЛенинграда, 7 sierpnia 2014, [w:] https://www.vedomosti.ru/business/articles/2014/08/07/telekanal-dozhd-oshtrafovan-na-200-000-rub-za-opros-pro [dostęp: 30.05.2022].

ГордоноблокадеЛенинграда, 10 maja 2018, [w:] https://www.youtube.com/watch?v=Jbgw796ixPw[dostęp: 30.05.2022].

КакжестокаяблокадаЛенинградавовремяВтороймировойвойныобъясняетотношениеПутинакУкраине, 10 marca 2022, [w:] https://www.turan.az/cache/2022/Worldwide/free/news-2022-3-free-Worldwide-ru-2382.htm [dostęp: 30.05.2022].

К 110-летию Ольги Берггольц. Ее голос поддерживал жизнь в осаженном Ленинграде, 16 maja 2020, [w:] https://www.prlib.ru/news/1298186 [dostęp: 30.05.2022].

Не слышали про „Дождь”, 28 lutego 2014, [w:] https://www.levada.ru/2014/02/28/ne-slyshali-pro-dozhd/ [dostęp: 30.05.2022].

Петров И., „по крайней мере не прямо на наших глазах” (выписки из журнала боевых действий ГА Север), [w:] https://labas.livejournal.com/1054907.html [dostęp: 30.05.2022].

Проверка прокуратуры не выявила на Дожде экстремизма, 31 stycznia 2014, [w:] https://tvrain.ru/teleshow/novosti_sajta/proverka_prokuratury_ne_vyjavila_na_dozhde_ekstremizma-361731/ [dostęp: 30.05.2022].

Синдеева Н., Я хочу извиниться перед людьми, которых это действительно задело, такие люди были и внутри телеканала, 29 stycznia, 2014, [w:] https://tvrain.ru/teleshow/here_and_now/natalja_sindeeva_ja_hochu_izvinitsja_pered_ljudmi_
kotoryh_eto_dejstvitelno_zadelo_takie_ljudi_byli_i_vnutri_telekanala-361621/ [dostęp: 30.05.2022].

Ситуация с телеканалом „Дождь’”, [w:] https://www.levada.ru/2014/02/28/situatsiya-s-telekanalom-dozhd/ [dostęp: 30.05.2022].

Соколов М., Блокада от „Дождя”, 27 stycznia, 2014, [w:] https://www.svoboda.org/a/25243821.html [dostęp: 30.05.2022].