Ustawodawstwo covidowe w świetle hierarchii źródeł prawa w Polsce – wybrane aspekty

Celem artykułu jest omówienie rozwiązań prawnych przyjętych w odpowiedzi na rozprzestrzeniającą się pandemię wirusa SARS-CoV-2 oraz ich usytuowanie w hierarchii źródeł prawa w Polsce. Analizie zostały poddane wybrane regulacje prawne przyjęte w związku z ogłoszeniem stanu epidemii wirusa COVID-19. Oceny zgodności covidowych źródeł prawa z hierarchią aktów prawnych wskazaną przez Konstytucję dokonano poprzez analizę wprowadzonych obostrzeń, takich jak: obowiązek zakrywania ust i nosa, zamykanie lokali gastronomicznych bądź ograniczenia w ich funkcjonowaniu, realizację zasady jawności na rozprawach sądowych czy naruszenie zasady niedyskryminacji przedsiębiorców. Równocześnie w pracy podjęto problem wprowadzenia jednego z przewidzianych przez Konstytucję stanów wyjątkowych. Artykuł oparty został na merytorycznych przepisach prawa, orzeczeniach sądowych oraz komentarzach osób specjalizujących się w prawie konstytucyjnym. Stanowi jednocześnie komparatystyczne ujęcie regulacji covidowych oraz fundamentalnych praw wynikających z Konstytucji RP.

Covidium legislation in the light of the hierarchy of sources of law in Poland – selected aspects

The aim of the article is to discuss legal solutions adopted in response to the spreading SARS-CoV-2 virus pandemic and their location in the hierarchy of sources of law in Poland. Selected legal regulations adopted in connection with the announcement of the COVID-19 virus epidemic have been analysed. The assessment of compliance of Covidian sources of law with the hierarchy of legal acts indicated by the Constitution is made through an analysis of the introduced restrictions, such as: the obligation to cover mouths and noses, closure of catering establishments or restrictions on their operation, implementation of the principle of openness in court hearings or violation of the principle of non-discrimination of entrepreneurs. At the same time, the paper addresses the problem of the introduction of one of the states of emergency provided for by the Constitution. The article is based on substantive legal provisions, court rulings and commentaries by persons specialising in constitutional law. At the same time, it provides a comparative account of the ‘covidium regulations’ and fundamental rights under the Constitution of the Republic of Poland.

Keywords: Constitution of the Republic of Poland, COVID-19, sources of law, restrictions, state of emergency

Biała M., Rozprawy zdalne w postępowaniu cywilnym, LEX/el. 2021.

Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2019.

Jakim prawem władza każe mi nosić maseczkę – pytanie z infolinii Rzecznika Praw Obywatelskich, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/maseczki-covid-podstawa-prawna-faq-23-marca-2021 (dostęp: 25.06.2021).

Nykiel Ł., Projektowane zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego, https://www.temidium.pl/artykul/projektowane_zmiany_w_kodeksie_postepowania_cywilnego-6797.html (dostęp:  28.09.2021).

Pilitowski B., Kociołowicz-Wiśniewska B., Obywatelski monitoring Sądów 2020, https://courtwatch.pl/wp-content/uploads/2020/09/FCWP_2020_web.pdf (dostęp: 27.06.2021).

Radziewicz P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, P. Tuleja (red.), Warszawa 2019.

Sarnecki P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, L. Garlicki, M. Zubik (red.), Warszawa 2016.

Tuleja P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, P. Tuleja (red.), Warszawa 2019.

Uziębło P., Czy możliwe jest przeprowadzenie wyborów podczas stanu epidemii?, https://www.batory.org.pl/2020/03/26/czy-mozliwe-jest-przeprowadzenie-wyborow-podczas-epidemii-opinia-prawna/ (dostęp: 28.06.2021).

Akty prawne

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm. Ustawa z dnia z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, Dz.U. Nr 43 poz. 296 zm.

Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej, Dz.U. z 2017 r. poz. 1897 ze zm.

Ustawa z dnia 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego, wolności i praw człowieka i obywatela, Dz.U. Nr 233, poz. 1955.

Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, Dz.U. Nr 234, poz. 1570.

Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, Dz.U. poz. 374 ze zm.

Ustawa z dnia 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. poz. 1090.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego, Dz.U. poz. 433 ze zm.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii, Dz.U. poz. 491 ze zm.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, Dz.U. poz. 673.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 października 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, Dz.U. poz. 1871.

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, druk sejmowy nr 899.

Orzecznictwo

Wyrok TK z dnia 14 czerwca 2000 r., P 3/00, OTK 2000, nr 5, poz. 138.

Wyrok TK z dnia 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK 2000, nr 5, poz. 143.

Wyrok WSA w Opolu z dnia 27 października 2020 r., II SA/Op 219/20, CBOSA.

Postanowienie Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim z dnia 2 kwietnia 2021 r., II W 155/21, POSP