Rozumienie i odtwarzanie tekstów oraz rozumienie języka figuratywnego przez chorych z wczesnymi zespołami otępiennymi

Choroba Alzheimera (Alzheimer’s disease – AD) i otępienia naczyniopochodne to dwie najczęstsze przyczyny zaburzeń poznawczych u starszych dorosłych. AD jest nieuleczalnym zespołem otępiennym, w którym nasilają się zaburzenia pamięci i innych funkcji umysłowych, prowadząc w końcowej fazie do utraty niezależności funkcjonowania. Występuje u 5–10% populacji po 65 r.ż. [Sobów i in. 2004]. Głównym czynnikiem sprawczym AD jest odkładanie się w tkance mózgowej złogów białkowych, które najsilniej uszkadzają płaty skroniowe, ciemieniowe oraz hipokamp, a także powodują obumieranie neuronów w układach neuroprzekaźnikowych, najwcześniej – w cholinergicznym i glutaminianergicznym, istotnych dla prawidłowego przebiegu procesów uwagi, zapamiętywania i wydobywania informacji z pamięci.

Ehrlich J.S., Obler L.K., Clark L. 1997, Ideational contributions to narrative in adults with dementia of the Alzheimer’s type, „Journal of Communication Disorders”, 30, s. 79–99.

Emery V.O., Gillie E.X., Smith J. 2005, Noninfarct vascular dementia and Alzheimer dementia spectrum, „Journal of Neurological Sciences”, 229–230, s. 27–36.

Folstein M., Folstein. S., McHugh P. 1975, „Mini-Mental State” a practical method for grading the cognitive state of patients for the clinician, „Journal of Psychiatric Research”, 12, s. 189–198.

Grau-Olivares M., Arboix A., Bartrés-Faz D., Junqué C. 2007, Neuropsychological abnormalities associated with lacunar infarction, „Journal of the Neurological Sciences”, 257, s. 160–165.

Kiernicka J. 2002, Analiza dyskursu w infekcji HIV i AIDS. Nieopublikowana praca magisterska.

Łojek E. 2007, Bateria Testów do Badania Funkcji Językowych i Komunikacyjnych Prawej Półkuli Mózgu, Warszawa, Pracowania Testów Psychologicznych.

Maxim J., Bryan K. 2006, Language, communication and cognition in the dementias [w:] Communication disability in the dementias, red. K. Bryan, J. Maxim, London, Whurr Publishers, s. 73–124.

Moorhouse P., Rockwood K. 2008, Vascular cognitive impairment: current concepts and clinical developments, „Lancet Neurology”, 7, s. 246–255.

Nordberg A. 2004, PET imaging of amyloid in Alzheimer’s disease, „The Lancet Neurology”, 3, s. 519–527.

Osiejuk E. 1994, Problematyka dyskursu w neuropsychologii poznawczej, Oficyna Wydawnicza Wydziału Psychologii UW, Warszawa.

Papagno C. 2001, Comprehension of metaphors and idioms in patients with Alzheimer’s disease. A longitudinal study, „Brain”, 124, s. 1450–1460.

Pugh K.G., Lipsitz L.A. 2002, The microvascular frontal-subcortical syndrome of aging, „Neurobiology of Aging”, 23, s. 421–431.

Reed B.R., Mungas D.M., Kramer J.H., Ellis W., Vinters H.V., Zarow C., Jagust W.J., Chui H.C 2007, Profiles of neuropsychological impairment in autopsy-defined Alzheimer’s disease and cerebrovascular disease, „Brain”, 130, s. 731–739.

Sąsiadek M., Turek T. 2003, Diagnostyka obrazowa w otępieniu [w:] Choroby otępienne. Teoria i praktyka, red. J. Leszek, Wrocław, Continuo, s. 389–402.

Sobol E. 2002, Słownik wyrazów obcych PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Sobów T., Nagata K., Sikorska B., Magierski R., Bartosiewicz-Wąsik J., Jaskólski M., Liberski P.P. 2004, Choroba Alzheimera [w:] Otępienie, red. A. Szczudlik, P.P. Liberski, M. Barcikowska, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 177–210.

Szczudlik A., Motyl R. 2003, Otępienie naczyniopochodne [w:] Otępienie, red. A. Szczudlik, P.P. Liberski, M. Barcikowska, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego s. 245–262.

Thorndyke P.W. 1977, Cognitive structures in comprehension and memory of narrative discourse, „Cognitive Psychology”, 9, s. 77–110.

Traykov L., Baudic S., Raoux N., Latour F., Rieu D., Smagghe A., Rigaud A.-S. 2005, Patterns of memory impairment and perseverative behavior discriminate early Alzheimer’s from subcortical vascular dementia, „Journal of the Neurological Sicences”, 229–230, s. 75–79.

Vuorinen E., Laine M., Rinne J. 2000, Common pattern of language impairment in vascular dementia and in Alzheimer disease, „Alzheimer disease and Associated Disorders”, 14, s. 81–86.

Welland R.J., Lubinski R., Higginbotham D.J. 2002, Discourse comprehension test performance of elders with dementia of the Alzheimer type, „Journal of Speech, Language and Hearing Disorders”, 45, s. 1175–1187.

Williams-Hubbard L.J. 2006, Cognitive flexibility in macrostructure processing by older adults, „Brain and Language”, 99, s. 187–188.