Słowa kluczowe: Bułgaria, mur na granicy państwowej, kryzys uchodźczy, bezpieczeństwo narodowe, mniejszości w Słowenii, kryzys uchodźczy w Słowenii, słoweńska polityka, kryzys migracyjny, islam w Albanii, prawosławie w Albanii, katolicyzm w Albanii, radykalizm islamski, ekumenizm, tolerancja religijna, ateizacja, Albania po 1991 r., Albania, Serbia, Yugoslavia, unitarism, irredentism, separatism, Prizren League, Pec League, Yugoslav federation, Balkan federation, Czarnogórcy, Serbowie, Albańczycy, mniejszości etniczne, tożsamość, konflikty, dziedzictwo, źródła ikonograficzne, znaczek pocztowy, treść wizerunku, znaczenie społeczne, Pologne, France, intellectuels, exilés politiques, relations reciproques, Komisja Spraw Zagranicznych Senatu, wojska radzieckie, ewakuacja, tranzyt, Polska, Niemcy, ZSRR, Europa Środkowa, emigracja polityczna, stosunki Wschód–Zachód, integracja europejska, Solidarność, Jan Kułakowski, związki zawodowe, Światowa Konfederacja Pracy, Departament Stanu USA, Foreign Office, Rada NATO, polski kryzys 1980, zagrożenie interwencją, Rumunia, RWPG, stosunki gospodarcze, federacja środkowoeuropejska, polityka rządów emigracyjnych, plan Sikorskiego, sprawa polska w czasie II wojny, diplomatie culturelle française, L’Europe centrale et orientale, les années trente du XX-e s, from formaLIsm to semIotIcs Streszczenie Kultura masowa pojawiła się w latach dwudziestych XX w. jako przedmiot badań formalistów rosyjskich, którzy rozpoczęli dyskusję na temat jej specyfiki i wyznaczników. w artykule rozważane są prekursorskie teoretyczne ustalenia na temat kultury masowej: Borysa eichenbauma, Jurija tynianowa i wiktora szkłowskiego, którzy badając kulturę/literaturę niską, koncentrowali się na kwestiach dzieła literackiego oraz autora-twórcy, pojmowanych w kontekście społecznym, mówili o dynamizmie, ewolucji, rozwoju i zamienności/wymienialności zjawisk literackich, a także systemowości i funkcjonalności szeregów kulturowych. Istotny był także namysł formalistów nad kinematografią i wypracowanie teorii o estetyce kina. w artykule ukazuje się również dokonania Jurija Łotmana, semiotyka i kulturologa, który czerpiąc z inspiracji formalistycznej, poszerzył znacznie opis i rozumienie kultury masowej, między innymi o aspekt teorii informacji. Łotmanowski model systemu literackiego ujmował semiotykę zjawisk kulturowych, pogranicznych i niesystemowych, wypierających elementy kultury oficjalnej. w rozważaniach mowa jest również o problemie wartościowania kultury masowej. Summary mass culture became a subject of investigation for the russian formalists in the 1920, who started a debate on the nature and the exponents of this phenomenon. In the article is considered the theory of mass culture Boris eikhenbaum, yuri tynyanov and Viktor shklovsky. when researching low culture and literature, these authors focused on the issue of a literary work and its author-creator as perceived in the social context. they talked about dynamics, PoLsKa aKademI a UmIeJ ę t n o ś c I tom XII KULtUra sŁowIan. rocznIK KomIsJI KULtUry sŁowIan PaU 2016 Publikacja jest udostępniona na licencji creative commons (cc By-nc-nd 3.0 PL). https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/ ALAIN SOUBIGOU Université de la Sorbonne Paris I L’AFFAIRE DE JAWORZYNA (JAVOŘINA), 1919–1923, UN DILEMME FRANÇAIS Les mots-clés: Pologne, Tchécoslovaquie, Teschen, Pilsudski, Beneš, Spiš, Orava, Javořina, Jaworzyna, Mission militaire française, diplomatie française, Jan III Sobieski, wojny polsko-tureckie, polityka bałtycka, koalicja antyturecka, Uniwersytet Padewski, Metryka polska, lata 1591–1598, polscy studenci, ich znaki szczególne