Dzieci repatriantów z Kazachstanu w polskiej przestrzeni edukacyjnej – trudny powrót do korzeni

Children-repatriates from Kazakhstan in the Polish educational space – a difficult return to one’s roots
The article discusses the situation of children-repatriates from Kazakhstan in the Polish educational space. Focusing on the research area of compulsory schooling, the process of identity-construction and children’s place in Polish school depend on many factors. Of primary importance are the family context and a personal attitude of each child towards the decision about repatriation – which was usually made by their parents. Unlike majority children who are fluent in the Polish language, repatriated children find themselves in a different educational situation. The research results demonstrate that both cultural capital (Bourdieu) and the so-called school capital, that are at the disposal of the repatriated children, have proven useless in Poland. Explanations have been drawn in connection to the differences between schooling environments of different educational institutions, in Poland and in Kazakhstan, These differences stem from a varied cultural reference and, most importantly, from how a school functions as an educational institution. Children-repatriates experienced not only a sudden clash of two different socio-cultural worlds but also a culture shock. These were, in turn, interconnected with their personal traits.

Assmann A. (2009), Przestrzenie pamięci. Formy i przemiany pamięci kulturowej, tłum. P. Przybyła, w: Saryusz-Wolska M. (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa: wspólna perspektywa niemiecka, Kraków: UNIVERSITAS, s. 101–142.

Assmann J. (2015), Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. A. Kryczyńska-Pham, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Błeszyńska K. (2010), Dzieci obcokrajowców w polskich placówkach oświatowych – perspektywa szkoły, raport z badań, Warszawa, Ośrodek Rozwoju Edukacji.

Bednarek St. (2010), Przeszłość raz jeszcze. Wprowadzenie, „Kultura Współczesna” nr 1 (63).

Bourdieu P., Passeron J.C. (2006), Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, tłum. E. Neyman, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bourdieu P., Wacquant L. (2001), Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, tłum. J. Stawiński, Warszawa: Oficyna Naukowa.

Bruner J. (2006), Kultura edukacji, tłum. T. Brzostowska-Tereszkiewicz, Kraków: UNIVERSITAS.

Charmaz K. (2009), Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej, tłum. B. Komorowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Denis Ph. (2007), Les enfants aussi ont une histoire, Krathala: Edition Krathala.

Garbaniuk J. (2008), Psychospołeczne uwarunkowania zadowolenia z repatriacji Polaków z Kazachstanu, Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.

Garbula J.M., Kowalik-Olubińska M. (2012), Konstruowanie obrazu dzieciństwa w perspektywie psychologicznej i socjokuturowej, „Przegląd Pedagogiczny”, nr 1, s. 25–32.

Hut P. (2002), Warunki życia i proces adaptacji repatriantów w Polsce w latach 1992–2000, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Aspra-JR”.

Jacyno M., Szulżycka A. (1999), Dzieciństwo. Doświadczenie bez świata, Warszawa: Oficyna Naukowa.

Jarosz E. (2017), Dziecko i dzieciństwo – pejzaż współczesny. Rzecz o badaniach nad dzieciństwem, „Pedagogika Społeczna”, Rok XVI, nr 2 (64), s. 58–80.

Jenks C. (2008), Socjologiczne konstrukty dzieciństwa, w: Kehily M.J. (red.) Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, tłum. M. Kościelniak, Kraków: Wydawnictwo WAM. s. 111–134.

Kamińska K. (2018), Dzieci repatriantów z Kazachstanu w polskiej przestrzeni edukacyjnej – kultura przyjęcia, w: Chałupczak H., Lesińska M., Pogorzała E., Browarek T. (red.), Polityka migracyjna w obliczu współczesnych wyzwań: teoria i praktyka, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Kersten K., (1974), Repatriacja ludności polskiej po II wojnie światowej: studium historyczne, Warszawa: Polska Akademia Nauk.

Kość-Ryżko K. (2014), Wykorzenieni: dylematy samookreślenia polskich repatriantów z Kazachstanu: studium etno-psychologiczne, Warszawa: Polska Akademia Nauk.

Kudela-Świątek W. (2013), Odpamiętywanie. O historii mówionej na przykładzie narracji kazachstańskich Polaków o represjach na tle narodowościowym i religijnym, Kraków: UNIVERSITAS.

Markowska-Manista U., Januszewska E. (2017), Dziecko „inne” kulturowo w Polsce: z badań nad edukacją szkolną, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Maszkiewicz M. (2017), Repatriacja czy repatriotyzacja: wybrane problemy polskich strategii politycznych wobec rodaków zza wschodniej granicy (1986–1990), Wojnice. Wrocław: Wydawnictwo KEW.

Mathews G. (2005), Supermarket kultury, tłum. Ewa Klekot, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Polsko-rosyjskie kolaże (2017), Duda A.K., Łukasik J.M. (red.), Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny.

Schaffer H.R. (2013), Psychologia dziecka, tłum. A. Wojciechowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Schmid C. (2002), Un enfant, deux culture, St-Légier: Institut évangélique de missiologie. Stiles W.B., Honas-Webb L., Lani J.A. (1999), Some functions of narrative in the assimilation of problematic experience, “Journal of Clinical Psychology”, 55, 10, s. 1213–1226.

Suszek H. (2005), Wielość JA w społeczeństwie postmodernistycznym, „Psychologia, Edukacja i Społeczeństwo”, t. 2, nr 1, s. 57–70.

Trzebiński J. (2002), Narracja jako sposób rozumienia świata, w: Trzebiński J. (red.), Narracja jako sposób rozumienia świata, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 88–126.

Useem R.H. (1973), Third culture factors in educational change, w: Brembeck C.B., Hill H.W. (red.), Cultural Challenges in Education: The influence of Cultural Factors in School Learning, Lexington, MA: D.C. Heath & Co, s. 121–138.

Współczesna przestrzeń edukacyjna. Geneza, przemiany, nowe znaczenia (2013), w: Żłobicki W. (red.), Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Wyszyński R. (2016), Deportacje ludności polskiej do Kazachstanu w 1936 roku. Zarys historyczny, Warszawa: Biuro Analiz i Dokumentacji. Zespół Analiz i Opracowań Tematycznych. Kancelaria Senatu. OE-247.

Żygulski K., (1962), Repatrianci na ziemiach zachodnich, Studium socjologiczne, Poznań: Wydawnictwo Instytut Zachodni.

Dokumenty

Ustawa o repatriacji z dnia 9 listopada 2000 r. z późniejszymi zmianami. Dz. U. 2014, poz. 1392, 2015, poz. 1274, 2017, poz. 60 i poz. 858.

Wyszyński R. (2016), Deportacje ludności polskiej do Kazachstanu w 1936 roku. Zarys historyczny, Warszawa: Biuro Analiz i Dokumentacji. Zespół Analiz i Opracowań Tematycznych. Kancelaria Senatu. OE-247.