Emocje w kontekście podróży literackich Andrzeja Stasiuka na Wschód: smutek, strach, nostalgia
Abstrakt
Celem artykułu jest interpretacja literackich podróży na Wschód Andrzeja Stasiuka z perspektywy socjologii emocji. Refleksji poddano motywy podróży, eksplorowano nazwy uczuć, których Stasiuk używa w podróży na Wschód i emocje, które przypisuje Innemu oraz sposób ich wyrażania i kontekstualizacji. Wyobrażony oraz doświadczany Wschód jest przedstawiany w odniesieniu do smutku, strachu i nostalgii, co wpisuje się w kontekst przeżywania komunizmu oraz podróży do miejsc peryferyjnych, nieturystycznych. Wyniki badania motywują do wykorzystania literatury jako kulturowo istotnego źródła danych w odkrywaniu reguł odczuwania oraz reżimów emocjonalnych wyrażanych przez autora oraz bohaterów.
Emotions in the Context of Andrzej Stasiuk’s Literary Journeys to the East: Sadness, Fear, Nostalgia
The aim of the article is to interpret Andrzej Stasiuk's literary journeys to the East from the perspective of the sociology of emotions. Motives of the journey, the names of feelings that Stasiuk uses in his journey to the East and the emotions he assigns to the Other, as well as the manner of their expression and contextualization were examined. The imagined and experienced East is presented in relation to sadness, fear and nostalgia, which fits in the context of experiencing communism and traveling to peripheral, non-touristic places. The findings motivate treating literature as a culturally significant source of data for exploring feeling rules and emotional regimes expressed by the author and characters.
Keywords: sociology, emotions, literature, journey, Andrzej Stasiuk, East, feeling rules
Słowa kluczowe:
socjologia,
emocje,
literatura,
podróż,
Andrzej Stasiuk,
Wschód,
reguły odczuwania
PEŁNY TEKST:
PDF (Pl)References
Bachórz, A. (2013). Rosja w tekście i w doświadczeniu. Analiza współczesnych polskich relacji z podróży. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Bachórz, A. (2009). Niecodzienność, egzotyczna codzienność, inna codzienność? Podróż jako obszar gry między „tu i teraz” a „tam i wtedy”. [w:] Społeczeństwo i codzienność. W stronę nowej socjologii? (red.) Rudnicki, S., Stypińska J., Wojnicka, K. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 144-162.
Binder, P., Palska, H., Pawlik, W. (2009). Zaproszenie do socjologii emocji. [w:] Emocje a kultura i życie społeczne. (red.) Binder, P. Palska H., Pawlik, W. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 7-16.
Cobel-Tokarska, M. (2012). Bieda Europy Środkowej w narracjach Andrzeja Stasiuka. Kultura i Społeczeństwo nr 1, 51-80.
Czapliński, P. (2016). Poruszona mapa. Wyobraźnia geograficznokulturowa polskiej literatury przełomu XX i XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Denzin, N. (1990). On understanding emotion: the interpretative-cultural agenda. [w:] Research agenda for sociology of emotions. (Ed.) Kemper, Th. New York: SUNY, 85-116.
Dębicki, M. (2012). Z wędrówek po „opłotkach Europy”. Społeczno-kulturowe oblicze peryferii. Kultura i Społeczeństwo nr 1, 81-100.
Dębicki, M. (2016). Z idiograficzności zmagań z twórczością Andrzeja Stasiuka. Forum Socjologiczne nr 7, 169-186.
Davies, F. (1979). Yearning for yesterday: a sociology of nostalgia. New York: Free Press.
Hałas, E. (2001). Afektywne społeczeństwo: sentymenty i interakcje symboliczne. [w:] idem, Symbole w interakcji. Warszawa: Oficyna Naukowa, 77-109.
Herodot. (2002). Dzieje. Warszawa: Czytelnik.
Hochschild, A.R. (2012). Praca emocjonalna, reguły odczuwania i struktura społeczna. [w:] Emocje w kulturze. (red.) Rajtar, M., Straczuk, J. Warszawa: WUW–NCK, 213-243.
Horolets, A. (2013). Konformizm, bunt, nostalgia. Turystyka niszowa z Polski do krajów byłego ZSRR. Kraków: Universitas.
Jacobsen, M.H. (2020). Introduction. The brave new world of a grand old emotion. [w:] Nostalgia now: cross-disciplinary perspectives on the past in the present. (Ed.) Jacobsen M.H., New York: Routledge, 1-28.
Kapuściński, R. (2006). Ten Inny. Warszawa: Czytelnik.
Kapuściński, R. (2008). Podróże z Herodotem. Warszawa: Agora SA.
Karpiński, J. (1992). Kultura i wielość rzeczywistości. Szkice o kulturze. Lublin: Wydawnictwo Fis.
Kemper, Th.D. (2005). Modele społeczne w wyjaśnianiu emocji. [w:] Psychologia emocji. (red.) Lewis, M., Haviland-Jones, J.M. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 72-87.
Lewandowska, A., Okręglicka, K. (2017). Andrzej Stasiuk. Osiołkiem. Recenzja. Warsztaty z Geografii Turyzmu nr 8(1), 117-118.
Lewandowski, E. (2005). Pejzaż etniczny Europy. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA.
Majchrowska, A. (2014, 4 listopada). Podróż bez kompasu, czyli „Wschód” Stasiuka. Kultura Liberalna nr 304. http://kulturaliberalna.pl/2014/11/04/recenzja-stasiuk-wschod-anna-majchrowska/ [15.03.2021].
Matuchniak-Krasuska, A. (2011). O emocjach w sztuce. Szkic socjologiczny. [w:] Studia z socjologii emocji. (Red.) Czerner, A., Nieroba, E. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 233-253.
Mazur, E. (2020). Literackie podróże, czyli o przestrzeni i miejscu w literaturze polskiej przełomu XX i XXI wieku (na przykładzie poezji Adama Zagajewskiego i prozy Andrzeja Stasiuka). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica nr 156(1), 311-330.
Możdżyński, P. (2009). Emocje sztuki współczesnej. [w:] Emocje a kultura i życie społeczne. (red.) Binder, P. Palska H., Pawlik, W. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 149-169
Nowacki, D. (2016, 25 listopada). Andrzej Stasiuk i nowa książka „Osiołkiem”. Andriusza po melancho wyrusza. Recenzja. Gazeta Wyborcza, https://wyborcza.pl/7,75517,21032212,andrzej-stasiuki-nowa-ksiazka-osiolkiem-andriusza-po.html [20.11.2020].
Oatley, K., Jenkins, J.M. (2003). Zrozumieć emocje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pawlik, W. (2009). Emocje jako tworzywo sztuki bestsellerowej. [w:] Emocje a kultura i życie społeczne. (red.) Binder, P. Palska H., Pawlik, W. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 170-186.
Płonka-Syroka, B. (2010). Wstęp. [w:] Tęsknota. Społeczno-kulturowe mechanizmy kreowania emocji. (red.) Płonka-Syroka, B., Radziszewska, J. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum, 9-22.
Podemski, K. (2005). Socjologia podróży. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Rybicka, E. (2015). Wschód wyobrażony. Wokół najnowszej prozy Andrzeja Stasiuka, Przegląd Humanistyczny nr 4, 95-104.
Sawicka, M. (2015). Pojęcie kultury emocjonalnej jako narzędzie analizy socjologicznej. Kultura i Społeczeństwo nr 1, 181-195.
Sadowska-Dobrowolska, K. (2010). Jak to opisać? O metodologicznych możliwościach analizy opisu emocji w języku (na przykładzie tęsknoty w twórczości Józefa Łobodowskiego). [w:] Tęsknota. Społeczno-kulturowe mechanizmy kreowania emocji. (red.) Płonka-Syroka, B., Radziszewska, J. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum, 39-49.
Stasiuk, A. (2013). Nie ma ekspresów przy żółtych drogach. Wołowiec: Czarne.
Stasiuk, A. (2014). Wschód. Wołowiec: Czarne.
Stasiuk, A. (2018). Kroniki beskidzkie i światowe. Wołowiec: Czarne.
Stasiuk, A. (2016). Osiołkiem. Wołowiec: Czarne.
Stasiuk A. (2015, 8 maja). iPhone’em świata nie zbawisz, rozmowę prowadziła D. Wodecka. Gazeta Wyborcza. https://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,17878589,Andrzej_Stasiuk__iPhone_apos_em_swiata_nie_zbawisz.html?disableRedirects=true [15.03.2021].
Stryjakowska, A. (2012). Rosja Andrzeja Stasiuka. Ku oswajaniu mentalnych antywartości. Przegląd Rusycystyczny nr 1/2, 129-139.
Turner, J., Stets, J. (2009). Socjologia emocji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wieczorkiewicz, A. (2008). Apetyt turysty. O doświadczaniu świata w podróży. Kraków: Universitas.
Znaniecki, F. (2008). Źródła materiału socjologicznego. [w:] idem, Metoda socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 183-244.
