Męczennik i święta – motywy hagiograficzne w dramatach Krystyna Ostrowskiego

A martyr and a woman saint – hagiographic motifs in the plays by Krystyn Ostrowski

The article makes an attempt to examine two plays by Krystyn Ostrowski based on hagiographic motifs. Święty Wojciech męczennik [Saint Adalbert the Martyr] presents the history of the Bishop of Prague from the noble familyoftheSlavniks, beginning from his miraculous healingin his infancy and ending with his martyrdom. The text Święta Elżbieta Węgierska [Saint Elizabeth of Hungary] shows such episodes as the arrival of the juvenile Hungarian princess to the Wartburg Castle, her marriage with Ludwig, the miracle of change of bread into roses, the exile and death of the saint. Although the portraits of Wojciech and the duchessof Thuringia were built in reference to earlier hagiographic works devoted to them, and therefore, essentially, to conventionalized elements of hagiographies, Ostrowski actually creates a modern image of the saints. He has also consistently connected the structure of vita with the scheme of passio, while the miracula were only used slightly. The characters, stripped of magnificence and pathos, have been brought somewhat closer to the level of perception typical to a 19th-century reader or viewer.

Streszczenie

Artykuł jest próbą zwrócenia uwagi na dwa dramaty Krystyna Ostrowskiego oparte na motywach hagiograficznych. W utworze Święty Wojciech męczennik przedstawiono historię biskupa praskiego z rodu Sławnikowiców, począwszy od  jego cudownego uzdrowienia, gdy był niemowlęciem, a skończywszy na jego męczeńskiej śmierci. W tekście Święta Elżbieta Węgierska pokazano między innymi takie epizody, jak przyjazd małoletniej księżniczki węgierskiej na zamek Wartburg, jej małżeństwo z Ludwikiem, cud przemiany chleba w róże, wygnanie i śmierć świętej. Chociaż portrety Wojciecha oraz księżnej Turyngii zbudowano, odwołując się do wcześniejszych dzieł hagiograficznych im poświęconych, a więc zasadniczo skonwencjonalizowanych elementów żywotów, to Ostrowski tworzy w istocie nowożytny wizerunek świętych. Strukturę vita połączył przy tym spójnie ze schematem passio, a w niewielkim stopniu wyzyskał miracula. Postacie odarte z wielkości i patosu zostały niejako zbliżone do poziomu percepcji typowej dla dziewiętnastowiecznego czytelnika czy widza.